Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.

 

Prędkość tylko w sporadycznych wypadkach przekraczała 24 węzły, a przeważnie wynosiła 18—23 węzły. Rozkwit torpedowców dał asumpt do poszukiwania najlepszych rozwiązań okrętu przeznaczonego do ich zwalczania. Po szeregu mało udanych konstrukcji (kanonierki torpedowe, krążowniki torpedowe itp.) zbudowano w 1893 roku w Wielkiej Brytanii pierwsze kontrtorpedowce czyli niszczyciele torpedowców (ang. torpedo boat destroyers), które okazały się najbardziej przydatne do zamierzonych celów. Były one od torpedowców większe, liczyły bowiem 240—350 ton wyporności, i szybsze — osiągały 27—28 węzłów. Jako uzbrojenie otrzymały liczne działa lekkie, zazwyczaj l o kalibrze 76 mm i 5 o kalibrze 57 mm. Wyposażano je także w l—2 wyrzutnie torpedowe, dzięki czemu mogły spełniać także rolę torpedowców. I to właśnie wpłynęło na rozbieżność poglądów poszczególnych admiralicji w ciągu długich lat, w niektórych bowiem marynarkach widziano w kontrtorpedowcach głównie ulepszone torpedowce, co doprowadziło do zrozumiałych komplikacji klasyfikacyjnych i związanych z tym pogmatwań terminologicznych15. 13 Niem. Torpedokanonenboote, ang. torpedo guń boats. 14 Por. str. 27. 15 Niemcy nazywając okręty zagraniczne „niszczycielami torpedowców" (Torpedo-boots-Zerstorer) swoje własne określali jako „duże torpedowce" (Grosse Torpedo-boote). Nazywali tak nawet te okręty, które pod koniec wojny przekroczyły 2000 ton wyporności i miały działa 150 mm, chociaż w codziennej praktyce termin „niszczyciel" (Zerstorer) upowszechniał się we flocie coraz bardziej (por. np. F. O. B u s c h, G. von Forstner Unsere Marinę im Weltkrieg. Berlin 1934, s. 20). We Francji, gdzie przez długi czas był w użyciu termin „kontrtorpedowiec" (contre--torpilleur), dopiero z chwilą rozpoczęcia budowy (rok 1909) większych i silniejszych jednostek wprowadzono na ich określenie nowy termin „torpedowiec eskadrowy" Ogólna charakterystyka kontrtorpedowców i torpedowców przetrwała bez poważniejszych zmian — poza wzrostem prędkości o 3—4 węzły — do pierwszych lat XX wieku. Wówczas to Brytyjczycy i Rosjanie wystąpili z kontrtorpedowcami powiększonymi do 500—600 ton, silniej uzbrojonymi, lecz nieco powolniejszymi. Szczególnie silny skok dokonał się po 1907 roku, gdy powstały w Wielkiej Brytanii pierwsze kontrtorpedowce o wyporności sięgającej 1000 ton, odznaczające się lepszymi właściwościami morskimi niż jednostki niniejsze, a także silniej uzbrojone i znacznie szybsze, o większym zasięgu, przeznaczone do towarzyszenia nowo budowanym drednotom i krążownikom liniowym. W chwili wybuchu wojny były w użyciu okręty znacznie różniące się. danymi techniczno-taktycznymi. Wyporność największych kontrtorpedowców przekroczyła 1200 ton. Były one uzbrojone w 3—4 działa 88— 105 mm, miały do 8 wyrzutni torped 450—456 mm, osiągały z reguły ponad 30 węzłów, a niektóre typy nawet 35 węzłów. Kontrtorpedowce najmniejsze, o wyporności do 500 ton, uzbrojone przeważnie w 4—6 dział 47—76 mm i l—2 wyrzutnie torped, należały na ogół do jednostek najstarszych, chociaż w niektórych marynarkach budowano je do 1910 roku. W tym czasie wyporność torpedowców doszła do 300 ton, później tę granicę przekroczono. Na uzbrojenie składały się przeważnie 2—3 wyrzutnie torped 450—456 mm i 2 działa 66—76 mm. Wszystkie nowe torpedowce rozwijały przynajmniej 26 węzłów, ale rzadko powyżej 30 węzłów. Granice między małymi kontrtorpedowcami a nowymi torpedowcami zaczęły się więc zacierać. Z tego powodu w niektórych marynarkach zmieniano klasyfikację najmniejszych kontrtorpedowców i „torpedowców eskadro-wych" na torpedowce. Specjalną podklasę kontrtorpedowców stanowiły wprowadzone przez Wielką Brytanię przewodniki flotylli (ang. flotilla leaders). Były one zazwyczaj większe o kilkaset ton od standardowych kontrtorpedowców i silniej uzbrojone. Znajdowały się na nich specjalne pomieszczenia dla dowódcy f loty lii i jego sztabu. W toku wojny kontrtorpedowce stały się okrętami o charakterze niemal uniwersalnym; osłanianie sił głównych floty, zwalczanie okrętów podwodnych, ochrona konwojów, przeprowadzanie ataków torpedowych, (torpilleur d'escadre). Torpedowcami eskadrowymi nazywano także kontrtorpedowce zagraniczne aż do ostatnich czasów. W Rosji ugruntował się również termin „torpedowiec eskadrowy" (eskadrionnyj minonosiec), którym określano okręty zarówno własne, jak i państw obcych. Inne marynarki wprowadziły terminy, w których zawiera się pojęcie okrętu do zwalczania torpedowców, tak więc w Stanach Zjednoczonych były destroyers, w Austrii — Torpedo-Bootszerstorer, w Holandii — torpedobootjagers, w Szwecji — jagare, we Włoszech — cacciatorpedinieri, w krajach używających języka hiszpańskiego — con-tratorpederos lub destructores itp. W Polsce po zakończeniu drugiej wojny światowej wprowadzono termin niszczyciel. Poprzednio obowiązywał termin kontrtorpedowiec. Ze względów tradycyjnych to właśnie określenie jest używane w książce. działania rozpoznawcze, patrolowanie, stawianie min, ostrzeliwanie wybrzeży itp. — oto zakres codziennych obowiązków tych okrętów. Stare torpedowce były zazwyczaj używane jako przybrzeżne dozoro-wce, okręty obrony portów itp., niektóre zostały przystosowane do pełnienia roli trałowców