Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Tekst Księgi Rodzaju nie powinien być odczytywany jako wykład historyczny, lecz jako ukazanie zamiarów Boga na tle dziejów ludzkości. Odnosi się to szczegól- nie do części pierwszej. Autorzy mogli za- czerpnąć niektóre elementy (potop, wieża Babel) z tradycji politeistycznych Bliskie- go Wschodu, ale są to jedynie ramy, w których wyraża się wiara w jedynego Boga, Stwórcę nieba i ziemi. Księga Tobiasza, księga biblijna napi- sana być może w Egipcie w III w. p.n.e, w środowisku Żydów diaspory, jest zbe- letryzowaną historią rodzinną, której frag- menty w języku hebr. i aram. odnalezio- no w grotach nad Morzem Martwym ( Qumran). Stary Tobiasz, z pokolenia Neftalego, pobożny i miłosierny; uprowa- dzony do niewoli asyryjskiej utracił wzrok. Jego kuzyn miał córkę Sarę, której sied- miu kolejnych młodych oblubieńców zmarło. Stary Tobiasz i Sara prosili Boga, by wyzwolił ich od ciężaru życia. Bóg wzruszony ich ufną modlitwą zesłał im wielką radość, posłał - Rafała, aby zapro- wadził syna Tobiasza, również o imieniu Tobiasz, do Sary, aby ją poślubił; anioł dał mu też lekarstwo, które przywróciło wzrok staremu, niewidomemu ojcu. Księga Tobiasza ukazuje Boga życzliwego, a także podkreśla wielką wzniosłość związ- ku małżeńskiego. Tobiasz, podobnie jak Hiob, tyle tylko, że wolny od tragizmu, jest przykładem wytrwałości i ufności w ciężkim doświadczeniu, odzwierciedla ideał rozumnej pobożności. Lit. P. Claudel G'Histoire de Tobie et de Sara (1942, Historia Tobiasza i Sary). Ikon. Katedra w Chartres, portal północny (XIII w.). Katedra w Troyes, witraż (XV w.). A. Elsheimer Tobiasz i Anioł (1625, Londyn). P. Lastman Tobiasz, Ryba i Anioł (1630). Rem- brandt Anioł opuszcza rodzinę Tobiasza (1637, Paryż). J. Schnorr von Carolsfeld, Biblia w ob- razkach (1852), "Tobiasz". J. Malczewski Wiosna - krajobraz z Tobiaszem (1904). księgi deuterokanoniczne [gr. deute- ros = drugi, następny, drugorzędny + ka- non = wzór, norma], pisma, których kano- niczność nie zawsze i nie wszędzie była uznawana. Teksty wprowadzone w dru- gim etapie do - kanonu Pisma świętego. Żydzi, a później protestanci, ograniczyli teksty kanoniczne do tekstów zachowa- nych w języku hebr. (lub aram.). Katolicy uznają poza tym pewną liczbę tekstów za- chowanych tylko w języku gr., które zosta- ły przekazane przez wersję BiblŹŹ Greckiej, zw. Septuagintą; są to 1. i 2. Księga Machabejska, Księga Judyty, Księga Tobia- sza, Mądrość Syracha (Eklezjastyk), Księga Mądrości. Teksty te protestanci nazywają apokryfami i czasem umieszczają w swojej BiblŹŹ, ale oddzielając je od tek- stów kanonicznych. Tymczasem odnale- ziono hebr. oryginały niektórych tych tek- stów. Księgi Królewskie, księgi biblijne, w których znajdują się opisy wydarzeń z czasów od śmierci Dawida i objęcia wła- dzy przez Salomona aż po wygnanie babi- lońskie. Są to dwie księgi, w których wy- różnia się trzy części: 1) panowanie Salo- mona, jego wstąpienie na tron, przebieg rządów, wzniesione budowle, bogactwa i ostrzeżenia Boga w snach (1 Kr1 1-11); 2) podział państwa na Izrael i Judę oraz dzieje aż do upadku królestwa północnego (I Krl 12 do 2 Kr117); 3) historia Judy do wygnania w 586 p.n.e. (2 Krl 18-25). Jest to religijna historia królestwa: mimo pobożnych królów i proroków - Eliasza i Elizeusza, rozpowszechniająca się nie- wierność doprowadziła do rozpadu króle- stwa Dawida i Salomona, a następnie klę- ski królestwa Izraela, do ruiny Judy, do niewoli i wygnania. księgi mądrościowe [łac. sapientia = mądrość]. W ST księgami mądrości nazy- wa się Księgę Hioba, Księgę Przysłów, Księ- gę Koheleta (Eklezjastesa), Mądrość Syracha (Eklezjastyk) i Księgę Mądrości, do któ- rych czasami dodaje się Księgę Psalmów i Pieśń nad Pieśniami. Należą one do li- teratury "mądrościowej", która stworzy- ła dzieła wybitne, szczególnie w Egipcie (Mądrość pisarza Ani, Nauka króla Ame- raemhata) i w MezopotamŹŹ (Cierpiący Sprawiedliwy, Mądrość Achikara). Dzieła te wywarły pewien wpływ na autorów bi- blijnych. kuszenie. Życie ludzkie uważane jest w BiblŹŹ za drogę do przebycia, z Bogiem jako partnerem i przewodnikiem (- przy- mierze, przymierze z Bogiem)): powołanie Abrahama, wyjście z Egiptu, wejście do Ziemi Obiecanej. Każdy człowiek i cały lud zawsze może słuchać innych (złych) przewodników i zejść na złą drogę. Ponie- waż człowiek ma wolną wolę wyboru spo- śród wielu dróg, jest on wystawiony na pokusę. Ta pokusa jest więc pozytywnym poddaniem doświadczeniu i przesłanką postępu, ale także ryzykiem, którego moż- na się obawiać