Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Ma ono zwykle kształt zbliżony do owalnego, o policyklicznych ostrych granicach. Jest barwy kremowej, pokryte nieregularnymi skupiskami barwnika. Często jest umiejscowione w tylnym biegunie, a jego odległość od dołeczka środkowego decyduje o stopniu obniżenia ostrości wzroku zajętego oka. 153 W czynnej, nawracającej formie zapalenia można obserwować w pobliżu zbliznowaciałego ogniska tzw. ogniska satelitarne (ryc. 8.–11). Czynne ognisko utrzymuje się około 4 mies. i ma charakter kremowego, puszystego wysięku naczyniówkowo–siatkówkowego ze zmętnieniem przyległego ciała szklistego. Toksoplazmoza może występować także pod postacią małych ognisk zapalnych, umiejscowionych na obwodzie dna oka. Są one czynnościowo nieme, nie wymagające leczenia i ustępują samoistnie w czasie od 3 tygodni do 6 miesięcy. Rozpoznanie potwierdza odczyn Sabina–Feldmana oraz test hemaglutynacji i immunofluorescencji pośredniej, aczkolwiek istnieją przypadki, w których przy wyłącznie ocznej lokalizacji schorzenia, poziom przeciwciał surowiczych może być bardzo niski. Wykonywany jest też test ELISA (ang.: Enzyme–Linked Immunosorbent Assay). Leczenie przyczynowe polega na stosowaniu antybiotyku – spiramycin (Rovamycine), a także leku złożonego z sulfonamidu – sulfadiazin i środka przeciwmalarycznego – pyrimethamin (Fansidar f– my Roche). Równoczesne podawanie kwasu folinowego zapobiega polekowej leuko– i trombocytopenii. Ewentualne ogólne podawanie kortykosteroidów zmniejszających odczyn zapalny w tak funkcjonalnie cennej części dna oka, jaką jest plamka, jest celowe, ale wymaga dużej ostrożności z powodu zagrożenia rozsiewem procesu, stwarzając konieczność osłony z leczenia specyficznego. Należy pamiętać, że pirymetamina nie może być stosowana w czasie ciąży, gdyż ma działanie teratogenne. Toksokaroza (toxocarosis) jest zakażeniem wywołanym przez popularnego pasożyta jelitowego psów i kotów – Toxocara canis (Larva migrans). Zakażenie przenosi się drogą pokarmową od szczeniąt, za pośrednictwem ziemi lub jarzyn zanieczyszczonych jajami pasożyta. Jaja przedostają się następnie do narządów drogą krwi i naczyń limfatycznych. Typowe dla tego zakażenia są następujące 3 formy: 1. przewlekłe, jednostronne zapalenie błony naczyniowej i wnętrza gałki ocznej ze zmętnieniem ciała szklistego, najczęściej występujące u dzieci poniżej 10 r. ż.; 2. pojedyncze ognisko typu ziarniniaka umiejscowione w tylnym biegunie w pobliżu plamki i tarczy nerwu wzrokowego. Jest ono położone podsiatkówkowo, ma barwę białą i kształt kulisty o średnicy od 1 do 2 średnic tarczy. Nie daje praktycznie objawów zapalnych. Najczęściej spotyka się je u nieco starszych dzieci i młodzieży (ryc. 8.–12); 3. duży ziarniniak na obwodzie dna oka, zajmujący ponad 1/4 obwodu, 154 unoszący siatkówkę, połączony z tarczą nerwu wzrokowego pasmem zbitej tkanki łącznej przebiegającej ponadsiatkówkowo w komorze szklistej. Zmiany te są obserwowane zarówno u dzieci, jak i dorosłych pacjentów. Przewlekłe zapalenie wnętrza gałki prowadzi do jej zaniku i do utraty wzroku (ryc. 8.–13). W przypadku ziarniniaka położonego w tylnym biegunie, jego umiejscowienie w stosunku do plamki decyduje o uszkodzeniu funkcji oka. W przypadku ziarniniaków obwodowych dochodzi wprawdzie do trakcyjnego przemieszczenia plamki i pogorszenia widzenia centralnego, jednakże gałka zostaje zachowana. Zakażenie Toxocara canis może wywoływać w oku także zapalenia mniej charakterystyczne: przewlekłe zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego – niekiedy z poziomem ropy w komorze przedniej, przewlekłe zapalenie ciała rzęskowego, jak również ropień w ciele szklistym. Rozpoznanie potwierdzają dodatnie testy serologiczne, (z których najcenniejszy jest ELISA). Testy te mogą być jednakże dodatnie również u osób bez objawów choroby. U chorych z oczną lokalizacją zapalenia istnieje wyższy poziom przeciwciał w płynie komorowym niż w surowicy krwi. Leczenie przyczynowe w toksokarozie to Decaris (Levamisol – syntetyczny związek tiazolowy – antihelminticum, immunostimulans), podawany dzieciom w dawce 3 mg/kg jednorazowo, po posiłku. Dodatkowo stosuje się przez 3 tygodnie przeciwpasożytniczy Hetrazan, u dzieci w dawce 6mg/kg/dz. po posiłku. Przydatność tych leków, zalecanych w zakażeniach ogólnych, jest dyskusyjna przy lokalizacji ocznej. Doświadczenia kliniczne nie wykazują miejscowych efektów tego leczenia, a teoretycznie zniszczona przez antihelmintica larwa pasożyta może wzmagać odpowiedź immunologiczną. Celem zmniejszenia tej reakcji w trakcie leczenia podaje się encorton w dawkach odpowiadających wadze ciała. Także w ostrym zapaleniu stosuje się kortykosteroidy ogólnie i we wstrzyknięciach okołogałkowych. W niektórych przypadkach wykonywana bywa także lasero– i kriokoagulacja okolicy ziarniniaka. 155 Zapalenie wnętrza gałki (endoph– thalmitis) i całego oka (panophthalmitis). >Zapalenie wnętrza gałki ocznej (endophthalmitis) jest to ciężka, niszcząca oko jednostka chorobowa, która ze względu na wywołujące ją przyczyny dzieli się na dwie podstawowe grupy: zapalenie wewnątrzpochodne (endophthalmitis endogenes) i zapalenie zewnątrzpochodne (endophthalmitis exogenes). Zapalenia endogenne występują najczęściej w stanach immunodepresyjnych i są spowodowane zakażeniami grzybiczymi (Candida), lub wirusowymi (Cytomegalo virus)