Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Ważnym krokiem w procesie wdrażania monitorów dotykowych będzie uzupełnienie aktualnego ich oprogramowania o rozwiązania ułatwiające osobom słabo widzącym pracę z komputerem. Można sobie bowiem wyobrazić, iż dzięki zastosowaniu omawianych urządzeń możliwe dla osób z dysfunkcją wzroku stanie się np. wykonywanie prostych rysunków w aplikacjach służących do tworzenia lub obróbki grafiki komputerowej. Można również spodziewać się, że monitory dotykowe, po przystosowaniu ich do potrzeb i możliwości osób z dysfunkcją wzroku, znacznie ułatwią im pracę z tabelkami oraz odczytywanie prostych wykresów i map. Może się też okazać, iż pomocnym będzie zamontowanie na obudowie monitora ruchomych prowadnic (z możliwością niezależnego od siebie blokowania ich przesuwu), przecinających ekran w kierunku poziomym i pionowym, które umożliwiałyby precyzyjniejsze poruszanie kursorem po ekranie. Mogłoby to dać osobom z dysfunkcją wzroku lepszą orientację odnośnie rozmieszczenia elementów graficznych i danych na płaszczyźnie ekranu. Podsumowując, uważam, że w celu uczynienia z monitorów dotykowych wydajnego dla osób z dysfunkcją wzroku narzędzia do pracy z komputerem konieczne jest dokonanie wielu modyfikacji. W pierwszej kolejności powinny one dotyczyć wzbogacenia aplikacji nadzorującej pracę tych urządzeń o funkcje potrzebne użytkownikowi z uszkodzonym wzrokiem. Należą do nich m.in. takie funkcje, jak symulacja naciśnięcia prawego przycisku myszki oraz dźwiękowa sygnalizacja zmiany położenia ikony kursora, która w trakcie przesuwania ręki po ekranie staje się niewidoczna pod palcem użytkownika. Wprowadzenie nowych funkcji w omawianych urządzeniach, przydatnych dla słabo widzącego użytkownika może wiązać się z bardziej radykalnymi zmianami ze względu na skoordynowanie obsługującego je oprogramowania z innymi aplikacjami np. programami do syntezy mowy czy tworzącymi software'ową lupę na ekranie komputera. Można jednak mieć nadzieję, że w najbliższym czasie odpowiednie modyfikacje monitorów dotykowych zostaną przeprowadzone, dzięki czemu staną się one przydatne nie tylko osobom z uszkodzonym wzrokiem, lecz również użytkownikom komputerów o innych niepełnosprawnościach, np. osobom z dysfunkcją dłoni. 3. Oprogramowanie rozszerzające zakres zastosowania pisma brajla Dariusz Mikułowski Akademia Podlaska w Siedlcach 3.1. Drukowanie tekstów brajlowskich przygotowanych w systemach Windows Jeszcze do niedawna uzyskiwanie z komputera wydruków brajlowskich było możliwe jedynie za pomocą programów działających w systemie DOS. Ostatnio powstały programy, które umożliwiają drukowanie bezpośrednio spod systemu Windows nie tylko tekstów brajlowskich, lecz także prostych rysunków. Do tego celu służą zwykle nowsze modele drukarek brajlowskich. Wymagają one zainstalowania nie tylko sterowników, ale także specjalnych programów, które przekształcają tekst i grafikę na cyfrowy zapis w systemie brajla, przesyłany na odpowiednią drukarkę, tłoczącą punkty na papierze. Tekst brajlowski różni się pod wieloma względami od tekstu pisanego np. w edytorze Word. Długość wiersza brajlowskiego na kartce formatu A4 wynosi maksymalnie 32 znaki, podczas gdy na kartce takiej samej wielkości zmieści się w jednym wierszu ok. 60 znaków. Symbole brajlowskie są od drukowanych znacznie większe. Z tego powodu na stronie brajlowskiej formatu A4 można wydrukować zaledwie 27 wierszy, a na stronie czarnodrukowej o takich samych rozmiarach może się zmieścić 60 wierszy. Pismo brajlowskie, w odróżnieniu od zwykłego, nie uwzględnia kolorów, wielkości i kroju liter. Znaki brajlowskie zajmują też zawsze określone pole i czytane są w porządku liniowym. Dlatego w brajlu nie istnieje możliwość napisania większej litery w sensie fizycznego rozmiaru lub znaku położonego np. nieco wyżej niż linia druku (indeks górny). Zastępują je specjalne symbole, pełniące rolę kluczy kodowania. Jednym z nich jest znak wielkiej litery poprzedzający literę właściwą. Operacje zmiany formatu strony, dopisania lub zmiany pewnych znaków dokonuje właśnie program przygotowujący tekst do wydruku. Dlatego drukowanie brajlem musi się odbywać w dwóch krokach. Pierwszy polega na przetworzeniu przygotowanego tekstu na wersję brajlowską, natomiast drugi - na przesłaniu tak przygotowanego tekstu do drukarki. Obecnie dostępnych jest kilka programów, których można użyć do uzyskiwania wydruków brajlowskich. Jednym z nich jest, dostarczany wraz z drukarkami firmy Index, program WinBraille. Za jego pomocą można przetwarzać na postać brajlowską teksty napisane w edytorze MS Word, a następnie drukować je na drukarkach brajlowskich. Program został wyposażony w plik reguł dla języka polskiego