9...

00-17.00; 1 hrn) z IV w. p.n.e. Odkryty przez A. £ucenko w 1858 ?., ma 8 m wysokoœci, 9-metrowy dromos i komorê grobow¹ o rozmiarach 3,7 na 3,6 m; w chwili odkrycia by³a nie-zniszczona, choæ spl¹drowana przez staro¿ytnych z³odziei. Znaleziono tu jeden grób - ma³ego dziecka, a miejsce dla g³owy rodziny pozosta³o wolne. Dojazd autobusami #1, 6. Wzniesiona w I po³owie I w. n.e. œwi¹tynia Demeter (Sklep Diemietry, ????? ???????; orygina³ - Lejtnanta Buwina 15; kopia - Wielkie Schody Mitrydatesa; codz. 9.00-17.00; 1 hrn) jest jedynym zabytkiem sztuki bosfo-rañskiej w tak dobrym stanie (orygina³ zachowany w 30% jest niedostêp- ny dla turystów). To, co mo¿na ogl¹daæ w pomieszczeniu Wielkich Schodów Mitrydatesa, jest po³¹czeniem rekonstrukcji i kopii. I choæ to tylko niewielka salka, ozdobiona motywami roœlinnymi i malowid³ami ptaków, warto tu zajrzeæ dla portretu Demeter - ³adnej kobiety o ciekawie u³o¿onych, kasztanowych w³osach, bogini ziarna, zasiewów i ziemi uprawnej, dziedzin, od których zale¿a³ dobrobyt staro¿ytnego Pantikapajonu. Na œwiecie zachowa³y siê inne wyobra¿enia tej bogini - najs³ynniejszymi s¹ relief eleuzyñski ze szko³y Fidiasza (muzeum w Eleuzis) oraz marmurowy pos¹g z Knidos (w British Museum). Dojazd #5, 6, 19, 27, 28 (do kopii). Muzeum Historyczno-Archeologiczne Drugie pod wzglêdem wieku muzeum kraju Historyczno-Archeologiczne (Istoriko-archieo³ogiczieskij muziej, ????????-??????????????? ?????; Swier- d³owa 22; H20475; wt.-nd. 9.00-17.00) powsta³o w 1826 r. jako Muzeum Staro¿ytnoœci. Na trzon kolekcji z³o¿y³y siê przedmioty znalezione w rozkopanych kurhanach. Co ciekawe, ???-wieczni muzealnicy stosowali dosyæ osobliwe kryteria - przedmioty ze z³ota i metali szlachetnych wêdrowa³y do kolekcji Ermita¿u w Petersburgu, w Kerczu pozostawa³y przedmioty „bezwartoœciowe". Obecnie jest tu 130 tys. eksponatów, przede wszystkim wykopalisk, z jednym z najwiêkszych na œwiecie zbiorów stel nagrobnych. Ekspozycja Galerii Obrazów (Kartin-naja galerieja, ????????? ???????; Tie- atralnaja 33; ?22086) zdominowana jest przez jednego artystê - Niko³aja Buta (1928- 1989), sowieckiego malarza batalistycznego, uwieczniaj¹cego na swoich p³ótnach m.in. Mêstwo partyzantów Ad¿ymuszkaju, Bitwê o Dniepr, Obronê Stalingradu, Bitwê pod Kurskiem itp. Kamienio³om Ad¿ymuszkaj Muzeum-pornnik kamienio³om Ad¿ymuszkaj (Ad¿ymuszkajskije kamieno-³omni, ?????????????? ???????????; wt.-nd. 9.00-18.00; zwiedzanie tylko w zorganizowanych grapach; 4 hrn, obcokrajowcy 10 hrn) zlokalizowane jest blisko kurhanu Cesarskiego (dojazd autobusem #4). Otwarte w 1982 ?., upamiêtnia obronê okr¹¿onych tutaj 15 tys. sowieckich ¿o³nierzy, którzy ukryli siê w wydr¹¿onych w ska³ach korytarzach i sztolniach. Otoczeni nie chcieli siê poddaæ, mimo ¿e pozbawieni byli œwiat³a s³onecznego, ¿ywnoœci i wody. Aby z³amaæ ich opór, hitlerowcy uciekali siê do najró¿niejszych metod, ³¹cznie z wt³aczaniem do korytarzy gazu bojowego. Mimo to, obrona trwa³a od maja do koñca paŸdziernika 1942 r. Kiedy w koñcu Niemcy zdobyli kamienio³om, by³a w nim jedynie garstka skrajnie wyczerpanych ludzi. Recepcja muzeum mieœci siê w budynku obok pêtli autobusowej. Powstanie na tych terenach tureckiej twierdzy Enikale (???????, czyli Nowa Twierdza) uczeni ³¹cz¹ ze zmian¹ sytuacji geopolitycznej w basenie Morza Azowskiego na prze³omie XVII i XVIII w. W 1695 r. kozacy na us³ugach cara Piotra I zdobyli Saad-ul-Is-lam (Bastion Islamu) w Azowie - jedn¹ z trzech (obok Izmai³u i Oczako-wa) g³ównych tureckich twierdz w regionie czarnomorskim. Sytuacja wymaga³a natychmiastowej reakcji Turków, szczególnie ¿e wróg przyst¹pi³ ju¿ do budowy floty wojennej. W rekordowo krótkim czasie (1699-1703) wzniesiono now¹ fortecê - Enikale. Poœpiech by³ tak wielki, ¿e zapomniano o doprowadzeniu odpowiedniej iloœci wody, co w 1771 r. zmusi³o obroñców do poddania jej bez walki. Po wysiedleniu do Taganrogu Greków - ludnoœci z osady wewn¹trz twierdzy - po 1785 r. zosta³a ca³kowicie opuszczona. Zachowa³y siê d³ugie fragmenty potê¿nych murów. Z góry roztacza siê wspania³y widok na Port Krym, Cieœninê Kerczeñsk¹ oraz rosyjskie pó³wyspy Czuszka (na pó³nocy) i Ta- < m m ?o m ?? o ?? i/i 7Œ Most przez cieœnin Ka¿demu, kto zobaczy Cieœninê Kerczeñsk¹, nasuwa siê myœl o moœcie, skracaj¹cym drogê z Europy na Kaukaz. Co ciekawe, taki most ju¿ istnia³. Zbudowano go b³yskawicznie i z niespotykanym rozmachem pomiêdzy lutym a listopadem 1944 ?., korzystaj¹c a¿ z 238 statków. Sk³ada³ siê ze 11 5 pontonów 27-metrowej d³ugoœci. Jego budowa wynika³a z potrzeby dostarczania jak najkrótsz¹ drog¹ paliw z Kaukazu oddzia³om Armii Radzieckiej posuwaj¹cym siê wzd³u¿ czarnomorskiego wybrze¿a. Po zakoñczeniu wojny rozebrano go, a 30 lat póŸniej uruchomiono (tylko na kilka lat) prom kolejowy Port Kaukaz-Port Krym. Jego miejsce zaj¹³ zwyk³y prom, który kursuje do dziœ