Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Porcja powietrza, którą można jeszcze pobrać po wykonaniu przeciętnego wdechu, wynosi ok. 2500 ml (powietrze dopełniające). 46 Z kolei powietrze zapasowe to ilość powietrza, którą można usunąć z płuc po wykonaniu przeciętnego wydechu (ok. 1000 ml), pozostałą część, nie dającą się usunąć, nazywa się powietrzem zalegającym (ok. 1200 ml). Suma wymienionych pojemności (oddechowej, dopełniającej i zapasowej) wynosi ok. 4000 ml i nazywa się pojemnością życiową płuc. Pojemność całkowita płuc (wyżej wymienione plus pojemność zalegająca) jest większa i wynosi ok. 5200 ml. Z 500 ml powietrza pobranego w czasie wdechu tylko ok. 360 ml dociera do pęcherzyków płucnych. Pozostała część, czyli ok. 140 ml zalega w drogach oddechowych, tworząc tym samym tzw. przestrzeń martwą. Oddychanie odbywa się bez udziału świadomości. Mięśnie oddechowe otrzymują impulsy nerwowe z ośrodka oddechowego, znajdującego się w rdzeniu przedłużonym. W stanie spoczynku człowiek dorosły oddycha ok. 16 razy na minutę. Liczba oddechów jest zmienna i zależy przede wszystkim od czynności organizmu. W trakcie wysiłku fizycznego zwiększa się istotnie, a maleje podczas snu. Ważną rolę w procesie oddychania odgrywa pH krwi. Zakwaszenie na skutek obecności dużej ilości CO2 zwiększa liczbę oddechów, natomiast alkalizacja krwi zwalnia oddychanie. Przyspieszenie ruchów oddechowych trwa do momentu, aż zawartość CO2 we krwi osiągnie poziom prawidłowy. Istotną rolę w regulacji oddychania odgrywa też mechanizm odruchowy. Rozprężenie pęcherzyków płucnych przez pobrane powietrze drażni włókna dośrodkowe nerwu błędnego i w efekcie tego pobudzenia bodźce docierają do ośrodka oddechowego. Ośrodek przestaje wysyłać bodźce do mięśni i wdech zostaje wstrzymany. Dzieje się tak dopóty, dopóki pęcherzyki płucne nie zapadną się, bo wtedy znika działanie hamujące nerwu błędnego i ośrodek oddechowy wysyła bodziec przez nerwy odśrodkowe do mięśni oddechowych. Dlatego wdech pociąga za sobą wydech i odwrotnie. 1.7. Układ endokrynologiczny Układ endokrynologiczny (ryc. 11), inaczej zwany układem wydzielania wewnętrznego lub dokrewnym zbudowany jest z gruczołów dokrewnych, rozmieszczonych w różnych okolicach ustroju człowieka. Gruczoły te nie posiadają przewodów wyprowadzających i przekazują hormony bezpośrednio do krwi, rzadziej do chłonki i płynu mózgowo-rdzeniowego. Zaletą gruczołów dokrewnych jest ich bardzo dobre unaczynienie, co gwarantuje szybkie przenikanie hormonów do krwi (np. ilość przepływającej przez tarczycę krwi na lg tego narządu jest 4-krotnie większa niż przez nerki). 47 Hormon wzrostu Prolaktyna Oksytocyna Wazopresyna Parathormon Ryc. 11. Topografia układu endokrynologicznego 48 Hormony wydzielane przez układ dokrewny charakteryzują się tym, że działają w obszarach odległych od miejsca swego powstania, dokąd zostają przetransportowane z płynącą krwią. Ich zadaniem jest regulowanie i koordynowanie czynności narządów oraz utrzymanie stałości składu środowiska wewnętrznego. Warunkują prawidłowy proces przemiany materii, wzrost ciała, dojrzewanie płciowe itd. Pełnią więc one funkcję podobną do układu nerwowego, z którym pozostają w ścisłym związku funkcjonalnym. Regulacja nerwowa jest szybka i raczej krótkotrwała, natomiast regulacja hormonalna jest wolna i trwa dłużej. Tabela 1. Hormony przysadki mózgowej [24] Lp. Hormon Działanie główne / a b c d Przedni płat przysadki mózgowej Somatotropina (STH, hGH, hormon wzrostu) Adrenokortykotropina (ACTH, hormon adre-nokortykotropowy) Tyreotropina (TSH, hormon tyreotropowy) Gonadotropiny -hormon luteinizujący (LH) lub hormon pobudzający komórki śródmiąższowe (ICSH) -hormon dojrzewania pęcherzyków (FSH, hormon folikulotropowy, folitropina) ?hormon laktogenny, prolaktyna (LTH), lute-otropina Wpływ na wzrost kości, mięśni, przemianą lipidową i węglowodanową oraz pobudzenie syntezy białka Pobudzenie wydzielania steroidów kory nadnerczy oraz wpływ na inne narządy Pobudzanie tarczycy do wytwarzania i uwalniania hormonów Jądra: pobudzanie komórek Leydiga, wydzielanie androgenu Jajniki: rozwój ciałek żółtych, wydzielanie progesteronu Jądra: pobudzenie spermatogenezy Jajniki: wzrost pęcherzyków, pobudzenie wydzielania estrogenów i owulacja Zapoczątkowuje wydzielanie mleka, działa na inne tkanki podobnie jak STH 2 a Część pośrednia przysadki mózgowej Hormon melanotropowy (MSH, intermedy- na) Synteza melaniny, ciemniejsze zabarwienie skóry, w wysokich dawkach nasila lipolizę 3 a b Cześć nerwowa przysadki mózgowej Wazopresyna (ADH, hormon antydiuretycz-ny powstaje w neuronach podwzgórza) Oksytocyna Wzrost ciśnienia tętniczego, pobudzenie zwrotnego wchłaniania wody w kanalikach nerkowych Powoduje skurcz mięśnia macicy, działa na akcję porodową oraz transport nasienia w żeńskich drogach rodnych 49 Hormony są produkowane w bardzo małych ilościach. Działanie ich jest swoiste, tzn. pojedyncze hormony wywierają swój wpływ tylko i wyłącznie na pewne narządy, tkanki lub na określone procesy zachodzące w organizmie