Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Zanim przejdziemy do dalszej pracy nad wierszem, przyjrzyjmy się jeszcze jednemu utworowi. To obcy człowiek czego chce o kogo pyta to nieznajomy pewnie zbłądził albo się omylił mówi że nas szuka lecz nie zna nazwiska kogo pan szuka taki tu nie mieszka to jakiś pijak może pomylony uparcie twierdzi że właśnie nas szuka lecz my go nie znamy kto to jest Nie mogę wejść do waszego domu mieszkania mówicie że mnie nie znacie że jestem obcy patrzycie zdziwieni trochę przestraszeni Właśnie was szukam w tym ogromnym mieście co rośnie przybywa Was szukam Na tej wyspie bezludnej nie omyliłem się wy jesteście ludzie moi bliźni (T. Różewicz "Obcy człowiek" - fragment) Zetknęliście się już zapewne z wierszem tego typu. Autor nie stosuje interpunkcji. Recytując utwory tak pisane, winniśmy dbać o zachowanie i wyrażenie układu graficznego, gdyż tylko w ten sposób wydobędziemy formę wiersza. Ale zachowanie układu graficznego to nie wszystko. Trzeba i tu dokonać podziału na zdania, na cząstki logiczne (*) i stworzyć własną interpunkcję. To obcy człowiek. * czego chce, o kogo pyta? * to nieznajomy - * pewnie zabłądził albo się omylił. * mówi, że nas szuka lecz nie zna nazwiska. * kogo pan szuka? taki tu nie mieszka. * to jakiś pijak, może pomylony? * uparcie twierdzi że właśnie nas szuka - lecz my go nie znamy. * kto to jest? * Nie mogę wejść do waszego domu mieszkania. * mówicie, że mnie nie znacie że jestem obcy. * patrzycie zdziwieni trochę przestraszeni. * Właśnie was szukam w tym ogromnym mieście co rośnie przybywa. * Was szukam na tej wyspie bezludnej. * nie omyliłem się - wy jesteście ludzie - moi bliźni. * To oczywiście propozycja, być może, komuś nasuną się inne nieco podziały logiczne. Spróbujcie teraz wykonać parę ćwiczeń praktycznych, używając jako "pomocy naukowej" załączonej kasety. Proponujemy Wam dwa rodzaje ćwiczeń. I. Wybierzcie sobie jeden lub dwa nagrane na płycie utwory, posłuchajcie ich uważnie kilka razy. Zaznaczcie w nich podział na cząstki logiczne tak, jak to proponuje wykonawca. Zaobserwujcie, jakich środków wyrazu używa aktor, aby wydobyć myśli (pauza, akcent, zmiana rytmu, natężenie głosu). Zastanówcie się, czy ta interpretacja jest Wam bliska, czy też staralibyście się wydobyć z utworu nieco inne treści. A jeśli tak, to jakie? Ii. Opracujcie sami jeden z wierszy, porównajcie go potem z nagranym wykonaniem, zwróćcie uwagę na zbieżności i odmienności interpretacyjne. Podobne ćwiczenia powinniście wykonywać po omówieniu każdej fazy pracy. Ale wiecie, że podział na fazy ma na celu ułatwienie naszej rozmowy. W praktyce, jak już to podkreślaliśmy, analiza logiczna łączy się z analizą formy wierszowej: myśl wydobywamy, między innymi, przez odpowiednie rozłożenie akcentów, które z kolei podkreślamy pauzą, zmianą rytmu itp. (o czym mówimy w innym miejscu). Słuchając i analizując cudze wykonanie zwracajcie uwagę na wszystkie elementy składające się na pełną, wyrazistą interpretację - nawet jeśli skupiać się będziecie wyłącznie na analizie logicznej. Słuchając wielokrotnie interpretacji aktora, mimo woli sugerujemy się nią, narzuca się nam ona, powiedzieć by można: "wchodzi w ucho". Nie tylko nie przeszkodzi to wam w wykonywaniu pierwszego rodzaju proponowanych ćwiczeń, lecz przeciwnie - pozwoli uchwycić wiele szczegółów, których nie zauważylibyście słuchając utworu jeden lub dwa razy. Natomiast drugi rodzaj ćwiczeń zakłada samodzielne opracowanie tekstu, a dopiero potem porównywanie z interpretacją aktora. Zbytnie "osłuchanie się", przeszkodziłoby Wam a nawet uniemożliwiło właściwe wykonanie ćwiczeń. Do ćwiczeń przystąpić możecie dopiero po zapoznaniu się ze wszystkimi problemami omawianymi w tej książce. Wybrane wiersze musicie opracować bardzo dokładnie, dopiero gdy uznacie wynik za zadowalający - porównajcie własne wykonanie z kasetą. Posłuchajcie wtedy nagrania wielokrotnie, zwracając uwagę na wszystkie omawiane, w naszej pracy zagadnienia