Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
), wykazały, że "zamiast kończyć się ostatecznie poziomą podstawą, rów dzieli się ku dołowi na szereg głębokich, wąskich kanałów wydrążonych w kredzie". Starożytni ludzie mogli zatem wykorzystać naturalne, małe szczeliny w bloku kredy, aby otworzyć większy wykop. Warto byłoby przebadać znalezione w rowie kości słonia w poszukiwaniu śladów po nacięciach. Fisher dokonał jeszcze jednego interesującego odkrycia. W artykule z 1912 roku napisał: "Kopiąc w poszukiwaniu skamieniałości w warstwach eoceń-skich Barton Cliff, znalazłem fragment substancji przypominającej gagat o powierzchni około 25 cm2 i 6 cm grubości [...]. Przynajmniej na jednej stronie tego znaleziska widoczne były znaki, które, moim zdaniem, stanowiły ślady po obróbce. Dzięki niej nadano mu dokładnie kwadratowy kształt. Okaz ten znajduje się obecnie w Sedgwick Museum w Cambridge". Gagat jest zbitym, czarnym, błyszczącym węglem, który daje się łatwo polerować i często używa się go do wyrobu biżuterii. Epoka eocenu datowana jest na około 38-55 min lat temu. Podsumowanie Jest rzeczą całkiem niezwykłą, że tak wielu poważanych naukowców z XIX wieku i początków naszego stulecia niezależnie od siebie, wielokrotnie donosiło, że znaki znajdywane na kościach i muszlach pochodzących z formacji geologicznych datowanych na miocen, pliocen bądź wczesny plejstocen wskazują na działanie człowieka. Wśród badaczy wysuwających takie opinie byli: Desnoyers, de Quatrefages, Ramorino, Bourgeois, Delaunay i wielu innych. Czy padli oni ofiarami oszustw? Być może tak. Jednak ślady nacięć na skamieniałych kościach nie wydają się tak inspirujące i atrakcyjne, aby uczynić je przedmiotem mistyfikacji. A może wymienieni wyżej badacze ulegli wyjątkowemu zaburzeniu umysłowemu, jakie cechowało XIX wiek i początki naszego stulecia? A może dowody istnienia pierwotnych myśliwych występują rzeczywiście w dużej liczbie na pozostałościach fauny z pliocenu i wcześniejszych epok? Przyjmując, że takie dowody faktycznie istnieją, można by zapytać, dlaczego nie znajduje się ich dzisiaj. Odpowiedź jest prosta - nikt ich dziś nie poszukuje. Świadectwa celowej pracy człowieka pozostawione na kości łatwo mogą umknąć uwadze naukowca, który nie stara się ich szukać. Jeżeli paleo-antropolog jest przekonany, że istoty ludzkie wytwarzające narzędzia nie istniały na przykład w środkowym pliocenie, nie należy się spodziewać, iż poświęci on dużo uwagi charakterowi znaków znajdujących się na skamieniałych kościach z tego okresu. Rozdzia3 3 ____________ Eolity - kontrowersyjne kamienie Obok nacinanych i łamanych kości dziewiętnastowieczni naukowcy odkryli w warstwach wczesnoplejstoceńskich, plioceńskich, mioceńskich, a nawet starszych wiele kamiennych narzędzi oraz broni. O znaleziskach tych donoszono w znanych czasopismach naukowych i dyskutowano na naukowych konferencjach. Jednak dziś prawie nikt o nich słyszał. Całe kategorie zabytków zniknę-ły z pola widzenia. Tymczasem udało się nam odkryć obszerny zbiór takich "pochowanych" znalezisk. Przegląd zabytków, który przedstawiamy poniżej, umożliwi nam podróż ze wzgórz Kentu w Anglii do doliny Irrawady w Birmie. Badacze z końca XIX wieku odkryli cale przemysły28 narzędzi kamiennych, które na tle dzisiejszych poglądów ewolucyjnych stanowią chronologiczne anomalie. Przemysły te można podzielić na trzy typy: (l) eolity29, (2) proste narzędzia paleolityczne oraz (3) rozwinięte narzędzia paleolityczne i neolityczne. Według niektórych naukowców eolity, czyli artefakty zwiastujące powstanie człowieka, to kamienie, które w naturalny sposób posiadają krawędzie przystosowane do celowego wykorzystywania. Były one wybierane przez istoty rozumne z naturalnych skupisk kamieni i używane jako narzędzia bez dodatkowej ich modyfikacji lub po niewielkiej obróbce. Niewprawne oko często nie jest w stanie odróżnić eolitycznych narzędzi kamiennych od naturalnie pękniętych skał, lecz specjaliści opracowali kryteria służące do identyfikacji znajdujących się na nich śladów intencjonalnej obróbki bądź oznak użytkowania. Aby dany okaz zaklasyfikować jako eolit, należy przedstawić przynajmniej ślady użytkowania. W przypadku bardziej wyszukanych narzędzi kamiennych, określanych jako proste narzędzia paleolityczne, ślady intencjonalnej obróbki są bardziej oczy- 28 W archeologu - duże zespoły narzędzi cechujących się identycznymi bądź zbliżonymi parametrami (takimi jak kształt, jakość obróbki, rozmiary, sposób użytkowania itp.). Mimo różnych ujęć specjalistycznych pojęcie przemystu u konwencji popularnonaukowej można uznać za tożsame z określeniem "kultura archeologiczna" - termin ten jest bardziej znany poza wąskim gronem specjalistów (w archeologii dopiero grupa przemy-stów tworzy kulturę archeologiczną). 28 Termin ten jest dziś w archeologii polskiej praktycznie nie stosowany. 32 Zakazana archeologia - ukryta historia człowieka wiste i obejmują próby ukształtowania całości kamienia w rozpoznawalny kształt narzędzia. Pytania dotyczące takich odkryć koncentrują się głównie na właściwym określeniu ich wieku. Nasz trzeci typ artefaktów, rozwinięte narzędzia paleolityczne i neolityczne, odnosi się do znalezisk kamiennych, które w kontekście teorii o ewolucji człowieka stanowią chronologiczne anomalie, a mimo to przypominają bardzo dobrze obrobione, czy wręcz wygładzone narzędzia, wchodzące w skład standardowych przemysłów kamiennych późnego paleolitu i neolitu. Dla większości badaczy eolity byłyby najstarszymi narzędziami, po których pojawiły się narzędzia paleolityczne i neolityczne. Jednak my będziemy używać tych terminów, określając głównie poziom wykonania danego artefaktu. Naszym zdaniem, nie jest bowiem możliwe datowanie narzędzi kamiennych jedynie na podstawie ich jakości30