Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Czy to jest właśnie ta praca, którą osoba upośle- dzona chce wykonywać? Wielu inwalidów decyduje się na podjęcie pracy, z której nie są zadowoleni, a wykonują ją tylko dlatego, że w ogóle trudno jest znaleźć zatrudnienie. Jeżeli oso- ba upośledzona idzie na podobny kompromis, to czy zarobki, wartości społeczne, czy wreszcie sama satysfakcja z podjęcia pracy będą odpowiednią rekompensatą za jej niezadowolenie z samej pracy. Czy nadzieje na przyszłość są obiecujące? Oczywiście awans zależy od umiejętności pracownika. Ale jeżeli praca sama w so- bie nie stwarza możliwości awansu, powinna przynajmniej być na tyle ciekawa albo przyjemna, by podtrzymywać jego zainte- resowania. Czy rehabilitacja, kształcenie i ćwiczenie niezbędne dla wy- konywania danej pracy są osiągalne dla osoby upośledzonej? Dobre intencje są cenne, ale nie wystarczają, jeżeli nie są po- parte środkami finansowymi, możnością dostępu do szkoły czy warsztatu pracy, akceptacją ze strony szkoły i tak dalej. Jak rodzina i znajomi odnoszą się do rodzaju pracy? Dopóki rodzina nie uzna wartości i ważności pracy, nawet skromnej, Droga do zdobycia zawodu 213 i nie udzieli osobie upośledzonej silnego moralnego poparcia, jej przystosowanie nie będzie dostateczne. Z drugiej jednak strony zdecydowany młody mężczyzna czy kobieta, którzy nie boją się dezaprobaty, muszą być przygotowani na znoszenie ciągłej kry- tyki i muszą być dumni z odważnego głoszenia swych przeko- nań. Naturalnie osoba upośledzona nie może spodziewać się po- myślnych odpowiedzi na te pytania. Będzie rozważała wszystkie za i przeciw i prawdopodobnie będzie zmuszona pójść na ustęp- stwa. Co więcej, będzie musiała zaakceptować konsekwencje każdego kompromisowego wyboru, jaki podejmie. Ale o wiele lepiej przygotować się z góry, niż później przeżywać rozgory- czenie, gdy będzie za późno. Poszukiwanie pracy Niezależnie od tego, jakie jest jej przygotowanie, młoda osoba starająca się po raz pierwszy o zatrudnienie przeżywa chwile niepokoju. Największa może być obawa, że w ogóle nie otrzyma pracy. Może też martwić się problemami praktycznymi: jak te- lefonować, prosząc o spotkanie, jak zachować się podczas samej rozmowy, a także może nawet bać się, jeżeli dotychczas mia- ła bardzo mało kontaktów z obcymi osobami. Może być zdzi- wiona i zakłopotana stawianymi jej pytaniami tak, że zapomni o zadaniu własnych pytań. Dobrze byłoby przeprowadzić próbne wywiady w domu. Upośledzony kandydat powinien mieć szansę odpowiedzenia na pytania dotyczące swoich umiejętności zawodowych i zada- nia pytań odnośnie do proponowanej pracy. Lepiej jest, jeżeli wobec pracodawcy może wykazać się zainteresowaniem pracą i przeświadczeniem o swoich kwalifikacjach. Ale potrzebuje też szczerej rozmowy o swoim upośledzeniu i jego skutkach w od- niesieniu do wykonywanej pracy. Prawdopodobnie najpierw wypełni blankiet zatrudnienia do 214 Przyszlość zawodowa twego dziecka Droga do zdobycia zawodu 215 pracy, obejmujący też rubrykę wymagającą opisu swego upo- śledzenia. Tutaj może pomóc w dużym stopniu doradca zawo- dowy. Znalezienie pracy Jeżeli osoba upośledzona poszukuje pracy, powinna korzystać z każdej okazji i kontaktu nawiązanego przez krewnych czy przyjaciół rodziny. Każda rozsądna osoba używa tych dróg nie dlatego, że szuka specjalnych przywilejów, ale po prostu dla- tego, że nie chce stracić żadnej możliwości uzyskania dobrej pracy. Część młodych ludzi korzysta bardzo niechętnie z refe- rencji osobistych znajomych. Chcą sami zdobyć pracę. Ale powinni zrozumieć, że ważna jest sama praca, a nie droga, jaką ją zdobyli. Poza tym ludzie o ustalonej pozycji, mogący pomóc, są przyzwyczajeni do próśb i są zadowoleni czując, że mogli oddać komuś przysługę. Gdy twoje dziecko szuka pracy z ogłoszeń w prasie, powinno upewnić się, czy pracodawca jest odpowiedzialny i solidny