Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
której świadectwa odkryto po roku 1974 koło Jenszy (Honan). Odnalezienie w Erlit'ou brązowych naczyń wskazuje, że Chiny wkroczyły w epokę brązu nie później niż koło roku 1700 p.n.e. Początki czasów historycznych Erlit'ou mogło być jednym z ośrodków kultury Hia, której śladów poszukują obecnie archeolodzy chińscy Według późniejszych źródeł pisanych dynastia Hia panowała między XXI i XVI w. p.n.e., ale nie dysponujemy wciąż świadectwami archeologicznymi sięgającym aż tak zamierzchłej przeszłości. Panowanie dynasti Szang (ok. XVII-XI w. p.n.e.) zaświadczone jest wykopaliskami z Czengczou i Anjangu (Honan). W Czeng czou gdzie za wczesnych Szangów (XVI-XIV w p.n.e.) znajdował się ważny ośrodek miejski odkryto ruiny odlewni brązu, a w nich brązowe naczynia, ceramiczne formy odlewnicze, tygle do rafinacji rudy i kawałki węgla drzewnego. Podobnych odkryć dokonano w Erlikang (Honan). Pochodzą one z ok. l400 r. p.n.e Analiza naczynia na wino, wykonanego we wczesnej epoce Szang, wykazała, iż do odlewu użyto stopu zawierającego 91,29% miedzi, 7,1% cyny i 1,12% ołowiu W owych czasach przedmioty brązowe wykorzystywano do celów obrzędowych bądź jako pojemniki. Natomiast rzadko odlewano narzędzia czy broń. W Czengczou odnaleziono także najstarszy chiński wyrób protoporcelanowy. Ma on formę tsun (naczynia na wino z wywiniętymi brzegami) i wykonany został z glinki kaolinowej. Glazura wokół brzegów jest żółtawa, a na pozostalej powierzchni oraz we wnętrzu półprzezroczysta, ciemnozielona. Kości wróżebne Ruiny w okolicy Anjangu są pozostałościami stolicy ostatnich władców dynastii Szang (XIV w.-1027 p.n.e.), znanej jako In. Odkopano tam wiele przedmiotów brązowych między innymi naczynia opatrzone inskrypcjami, pieczęcie i zwierciadła oraz kości wróżebne, wyroby ze zlota, jedeitu i muszli, ceramikę, przedmioty drewniane ze śladami laki, świadectwa wyrobu jedwabiu, a także rydwan. Kości wróżebne, używane przez królów z In, to pancerze źółwi i kości lopatkowe wołów. Umieszczone na nich napisy są najstarszymi chińskimi tekstami pisanymi. Na egzemplarzach zbadanych do tej pory widnieje ponad 5000 różnych znaków. Wśród inskrypcji są i takie, które dostarczają epigraficznych dowodów pisania pędzelkiem. Archeolodzy uważają nawet za możliwe, iż już lud z Panp'o posługiwał się pędzelkiem przy zdobieniu swej ceramiki. Wzmianki o winie zawarte w inskrypcjach wróżebnych (a także odkrycie licznych naczyń do wina) sugerują, iż picie alkoholu było w epoce In nader rozpowszechnione przynajmniej wśród arystokratów. Występowanie w inskrypcjach znaków oznaczających jedwab i morwę wskazuje na istnienie już wówczas hodowli jedwabników. Napisy na kościach wróżebnych świadczą o tym, że Inowie postugiwali się kalendarzem księżycowo- słonecznym. Ich rok dzielił się na dwanaście lunarnych miesięcy, z których każdy liczył 29 lub 30 dni. Co dwa-trzy lata dodawano jeszcze jeden, trzynasty miesiąc. Używano również jednostek dziesięciodniowych. Cykle dziesiątkowy (niebiańskich pni, t'ien-kan) i dwunastkowy (ziemskich gałęzi, ti-czy) służyły do określenia dni i, zapewne, miesięcy. Razem tworzyły cykl sześćdziesiętny. W tradycji chińskiej kalendarz księżycowo-słoneczny określany był zawsze jako "kalendarz Hia", gdyż z tą wtaśnie dynastią łączono jego początki. W inskrypcjach na kościach wróżebnych znajdują się także wzmianki o zaćmieniach ciał niebieskich i pojawieniach się gwiazd nowych. Wymienione są również nazwy gwiazd i konstelacji tworzących kilka z 28 wyróżnianych przez Chińczyków grup gwiazdowych ("księżycowych rezydencji"), roztożonych wzdłuż ekliptyki. Okres pierwszych książek Dynastia Szang ustąpiła miejsca dynastii Czou. Czasy panowania tej ostatniej dzielą historycy na trzy okresy: Zachodniej Dynastii Czou (1027-771 p.n.e.), Wiosen i Jesieni (770-476 p.n.e.) i Walczących Królestw (475-221 p.n.e.). Z okresu Zachodniej Dynastii Czou pochodzi najwcześniejsza znana nam data absolutna w dziejach Chin: 841 r. p.n.e., rok usunięcia z tronu króla Li. Epoka ta znana jest z brązowych naczyń, pokrytych często inskrypcjami. Protoporcelanowe wyroby z czasów Zachodniej Dynastii Czou zostały odkopane w paru miejscach w Szensi, Honanie, Kiangsu oraz w Pekinie. Astronomia Mówi się, że w skład Księgi dokumentów (Szu-king) wchodzi 29 "nowych dokumentów" (kin-wen). Trzynaście z nich pochodzić ma z X w. p.n.e., dziesięć z VIII w. p.n.e. a reszta powstała nie wcześniej niż w V w. p.n.e. Szu-king jest najstarszym zachowanym dziełem historycznym. Podaje kulminacje pewnych gwiazd w odniesieniu do pór roku oraz faktu ustalenia miesiąca przestępnego w czasach siedemdziesięcioletniego panowania legendarnego cesarza Jao, którego rządy miały się zakończyć na pół wieku przed nastaniem dynastii Hia. Nazwy niektórych z 28 "księżycowych rezydencji" są również wymienione w Księdze pieśni (Szy-king), skompilowanej z materiałów datowanych na XXI-XVI w. p.n.e. Istnienie tekstów odnoszących się do tak odległej przeszłości wywoływało już od XVIII w. przewlekłe spory między sinologami, indologami, asyrologami oraz astronomami na temat początków chińskiej astronomii. Wiosny i jesienie annały państwa Lu obejmują okres od 722 r. p.n.e. do 481 r. p.n.e. W dziele tym wspomina się o zaćmieniach Słońca i Księżyca oraz kometach i strumieniach meteorów. Odnotowane jest na przykład ukazanie się w 613 r. p.n.e. komety. Dziś uważa się tę wzmiankę za najstarsze świadectwo obserwacji komety Halleya