Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
in. za formułą tzw. demokracji partycypacyjnej, opartej na szerokim stosowaniu instrumentów demokracji bezpośredniej, popiera politykę ochrony środowiska naturalnego człowieka, postuluje powszechne rozbrojenie. W manifestach AD na plan pierwszy wysuwana jest również kwestia ochrony praw i wolności obywatelskich oraz postulat sprawiedliwości społecznej (m.in. równouprawnienie mniejszości etnicznych). W sferze polityki gospodarczej, liderzy partii opowiadają się za utrzymaniem interwencyjnych funkcji państwa, odrzucając np. postulaty prywatyzacji oraz tzw. deregulacji. Państwo powinno gwarantować obywatelom bezpieczeństwo ekonomiczne i socjalne. Partia opowiada się więc za modelem państwa dobrobytu, którego składnikiem winno stać się m.in. zwiększenie nakładów publicznych na edukację i programy socjalne. Partii nigdy nie udało się wprowadzić swych przedstawicieli do Izby Reprezentantów (izba niższa), a największy sukces wyborczy zanotowała w wyborach w 1996 r., uzyskując poparcie 6,8% elektoratu. Od 1977 r. członkowie partii zasiadają natomiast w izbie wyższej — Senacie, co pozwala jej na wypełnianie funkcji ugrupowania obrotowego (zob. -» partia obrotowa), utrzymującego równowagę sił politycznych w jej ramach. W wyborach w 1993 r. oraz 1996 r. AD zdobyli 7 miejsc w Senacie. W 1986 r. na czele partii stanęła senator J. Haines, stając się pierwszą w historii Australii kobietą-liderem partii parlamentarnej. [R. Herbutl AUSTRALIJSKA PARTIA PRACY (Au-stralian Labour Party — ALP) — najstarsza australijska partia ogólnonarodowa, stwo- 14 Australijska Partia Pracy rzona w 1901 r. jako federacja organizacji robotniczych i związkowych, istniejących w poszczególnych stanach i prowincjach od 1891 r. Ugrupowanie należy do rodziny -» partii socjaldemokratycznych, choć poczynając od 1945 r. przesuwa się w kierunku centrum systemu partyjnego. Partia powstała jako polityczna reprezentacja bardzo silnego w Australii ruchu związkowego. W pierwszych wyborach powszechnych w 1901 r. wprowadziła swych reprezentantów do obu izb parlamentu, a w 1904 r. sformowała swój pierwszy gabinet, mający status mniejszościowego (premier J. Watson). ALP rządziła również w latach 1907-1909,1910-1913, 1914-1915, 1929-1931 oraz 1941-1949. W latach 1949-1972 partia znalazła się w opozycji wobec gabinetów zdominowanych przez —> Liberalną Partię Australii. W wyborach w 1972 r. ALP odzyskała władzę, tworząc dwa kolejne gabinety kierowane przez E. G. Whitlama (1972-1975). Rząd E. G. Whitlama podjął szereg spektakularnych decyzji dotyczących m.in. zniesienia przymusowej służby wojskowej oraz wycofania wojsk australijskich z Wietnamu. W 1975 r. Generalny Gubernator J. Kerr, w obliczu pogłębiającego się kryzysu konstytucyjnego (ALP utraciła większość w Senacie), podjął kontrowersyjną decyzję o zdymisjonowaniu gabinetu E. G. Whitlama. W 1983 r. partia odzyskała większość w Izbie Reprezentantów, tworząc kolejne gabinety, na czele których stali R. Hawke (1983-1991) oraz P. Keating (1991-1996). W wyborach w 1996 r. partia poniosła porażkę, a P. Keating został zastąpiony przez K. Beaz-leya na stanowisku przewodniczącego. W przedterminowych wyborach w 1998 r. ALP znów przegrała rywalizację z Liberalną Partią Australii, choć tym razem minimalnie (ma o 7 mandatów mniej w Izbie Reprezentantów niż jej główny rywal). W latach 1972-1996 ALP kontrolowała przeciętnie ponad 47% miejsc w izbie niższej, a wszystkie gabinety przez nią sfor- mowane po 1941 r. miały status większościowych, czysto jednopartyjnych. Program partii zawiera postulaty typowe dla reprezentanta lewicowej — socjaldemokratycznej opcji politycznej. W latach osiemdziesiątych, R. Hawke zapoczątkował proces transformacji programowej i organizacyjnej partii, kontynuowany zresztą przez jego następcę P. Keatinga. Stało się to zwłaszcza widoczne w sferze postulatów ekonomicznych, gdy partia po zwycięstwie w wyborach w 1983 r. zdecydowała się na wprowadzenie restryktywnej polityki antyinflacyjnej, rewidując szereg wcześniejszych założeń dotyczących zarówno modelu państwa dobrobytu, jak i koncepcji państwa interweniującego. Zmiana polityki ekonomicznej oraz akcentowanie w programie postulatów typowych dla opcji prorynkowej, doprowadziło do konfliktu pomiędzy pragmatycznie nastawioną większością, skupioną wokół organizacji parlamentarnej, a frakcją lewicową, znajdującą oparcie w ruchu związkowym. Efektem było oderwanie się w 1989 r. frakcji lewicowej i stworzenie Socjalistycznej Partii Australii. Lata osiemdziesiąte to okres wzbogacania oferty programowej partii o hasła typowe dla opcji libertariarnej, czego wyrazem stało się pojawienie m.in. postulatów ekologicznych, dotyczących równouprawnienia mniejszości, w tym uznanie praw Abory-genów oraz koncepcji wielonarodowej społeczności australijskiej przy poszanowaniu odrębności poszczególnych grup etnicznych (odrzucenie koncepcji melting pot). W programie ALP pojawił się również postulat wprowadzenia republikańskiej formy państwa z prezydentem jako głową państwa. Premier P. Keating planował zakończenie tego procesu w 2001 r. W tym kontekście należy rozpatrywać działania liderów ALP zmierzające do sformułowania niezależnej polityki zagranicznej, skierowanej przede wszystkim na penetrację regionu Azji-Pacyfiku. Dyplomatyczne wysiłki miały być wspiera- 15 Austriacka Partia Ludowa ne działaniami ekonomicznymi i otwarciem Australii przede wszystkim na wymianę handlową z państwami tego regionu. W latach osiemdziesiątych partia liczyła ponad 60 tys. członków. [R