Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
.." z listy poetyckich utworów Stanisława Ciołka. 685 Cz. III. Piśmiennictwo późnego średniowiecza. Twórczość w języku łacińskim. Poezja Zarówno temat, jak stylistyka panegiryku Mikołaja wiążą się ściśle z właściwoś- ciami literackimi innego utworu, odnotowanego w tym samym rękopisie, o inc. "Hystoriographi acie..." ("Dziejopisa bystrością..."), ułożonego ku czci Kazimierza. Tekst utworu został podpisany pod nutami trójgłosowej melodii, skomponowanej przez wybitnego kompozytora Mikołaja z Radomia, którego nazwisko uwieczniono na karcie 174 v. Muzyczne opracowanie pieśni zdradza wpływ nowoczesnego stylu włoskiego, reprezentowanego zwłaszcza przez G. Ciconię. Trójczęściowa całość, mająca formę motetu, została skomponowana na głos wokalny (najwyższy) oraz dwa (niższe) głosy instrumentalne. Cechy partii wokalnej zbliżają ją do konwencji balladowych. Niezależnie od podobieństw muzycznych pieśni urodzinowe dla królewiczów wykazują liczne analogie literackie, zwłaszcza w planie stylistycznym. Uderza w nich stosowanie wyszukanej leksyki i pompatycznych przenośni, zaciemniających sens przekazu. Manieryczny sposób wypowiedzi dopuszcza np. dziwne neologizmy łacińskie o podłożu greckim. O Kazimierzu czytamy np. iż jest vernithronos vernulus (w. 13). Słowo vemum pochodzi od ver (wiosna); thronos (gr. tron lub przen. władza królewska, monarchia; tac. thronus); vernulus wywodzi się zapewne od łac. vernus (wiosenny); być może przenośnię tę można odczytać jako "wiośniany wiosno-władca" 686 (Kazimierz urodził się w maju, ponadto wiosna była symbolem młodości). II. Poezja okolicznościowa. 3. Genethliaca dworskie R. Ganszyniec zwrot ten przełożył jako: "wiosnotronny wiosnówek". Nienaturalny i pompatyczny styl miał zapewne - w intencji twórcy - sprzyjać podniosłemu nastrojowi pieśni, mających charakter dworskich panegiryków. Przykładem takiego sposobu wypowiedzi poetyckiej może być początkowa strofa pieśni o narodzeniu Władysława (zawierająca akrostych autorski): Nitor Inclite Ciaredinis Niech światłość przedziwnej jasności hOnores LAxat Yaledinis Donośnymi okrzykami wyzwala Sitientis genticule Narodu Polaków spragnionego [życzenia] gaudimonia Polonorum Uciech i radości conducentis cerimonia. Obchodzącego święty obrzęd [chrztu]. (tłum. tu i dalej F. Kormesówna) H. Kowalewicz przypuszcza, że autorem obu pieśni urodzinowych mógł być, współczesny Ciołkowi i blisko z nim związany, Mikołaj z Błonia zwany Pszczółką (daty życia nieznane). Mazowszanin, syn niejakiego Falisława z Błonia, studiował na Uniwersytecie Krakowskim, uzyskując w r. 1415 bakalaureat artium. W r. 1421 został magistrem, następnie doktorem dekretów. W okresie szczytowej kariery dworskiej Ciołka był zatrudniony w kancelarii wawelskiej (1422-1427), a zarazem pełnił funkcje kapelana królewskiego. Za Ciołkiem, wkrótce po jego konsekracji biskupiej, przeniósł się do Poznania (1429) i został tam kapelanem. Prawdopodobnie towarzyszył swemu mocodawcy w podróży na sobór do Bazylei, a po jego śmierci wrócił na Mazowsze, gdzie przypuszczalnie objął probostwo w Czersku. Z dokumen- tów kościelnych wiadomo, że był członkiem kapituły płockiej oraz kanonikiem kolegiaty warszawskiej. Zasłynął głównie jako kaznodzieja i autor parokrotnie wydawanych Sermones de tempore et de sanctis (pierw. w Strasburgu, 1484), a nadto traktatu tzw. Sacramentale (powst. ok. r. 1430, drukowanego wielokrotnie, począwszy od wrocławskiej edycji z r. 1475). Brak jakichkolwiek świadectw o ewentualnej jego twórczości poetyckiej. Przypuszczenie wytrawnego badacza i znawcy poezji łacińskiej w Polsce wydaje się wszakże bardzo prawdopodobne. Nie ma wątpliwości co do tego, że oba panegiryki powstały w bezpośrednim otoczeniu królewskim na dworze Jagiełły, gdzie ze szczególnym upodobaniem rozwijano wielogłosową muzykę w stylu włoskim, a jej wybitnym przedstawicielem był kompozytor jednej (a może obu?) melodii do pieśni dla królewiczów - Mikołaj z Radomia. Mikołaj Pszczółka, kapelan królewski, mógł spróbować swych sił pisarskich (wykształconych na kunsztownej prozie kancelaryjnej, stosującej reguły ars dictandi) w dziedzinie sztuki wierszowania. Manieryczność stylu pieśni mogła być rezultatem rutynowej kwiecistości, wyniesionej z formularzy i wzorów epistolograficznych. Pieśni pisane ku pochwale nowo narodzonych dzieci określano w starożytności nazwami genethliacon, genethliacum (z gr. genethliakón - urodzinowe). Stanowiły one odmianę poezji panegirycznej i - układane najczęściej dla potomków panujących rodów - wzbogacały dworską twórczość okolicznościową. Odbiegające od tej konwencji utwory pozostawili wybitni poeci rzymscy I w. p.n.e., zwłaszcza elegicy (Tibullus i Propercjusz) oraz Wergiliusz w swej słynnej Eklodze IV (zwanej też "Śpiewem Sybillińskim"), w której zapowiada narodziny z Dziewicy chłopca "Który się rodzi, by zniszczyć na ziemi wieki żelazne/ I złote wieki przywrócić" (w. 9-10, tłum. Z. Kubiak). W średniowieczu Ekloga Wergiliańska była interpretowana jako zapowiedź nadejścia Chrystusa. Do tradycji genethliaków nawiązywali z rzadka 687 Cz. III. Piśmiennictwo późnego średniowiecza. Twórczość w języku łacińskim. Poezja poeci chrześcijańscy, zwłaszcza u schyłku antyku; należał do nich Auzoniusz (Decimus Magnus Ausonius, ok. 310-395), słynny retor, wychowawca przyszłego cesarza Gracjana. W poezji okresu karolińskiego, a także w dobie tzw