Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
423* Przez rozdzielenie na „cztery rady" pełniące przez rok swe funkcje w kolejności losem ustalonej, wszyscy pełnouprawnieni obywatele z grupy „pięciu tysięcy" mieli być członkami rady. 424 Owa komisja stu oznacza raczej katalogeis z rozdz. 29, 5, niż anagrapheis z rodz. 30, 1. 425 K. J. Beloch (Griechische Geschichte, II, 2, s. 318) sądził, że każda z czterech ?????? sprawowała swe funkcje przez 1/4 roku, co nie wydaje się prawdopodobne, gdyż strategowie i inni urzędnicy musieliby być również wyznaczani cztery razy do roku. 426* Tzn. dobranych z pozostałych trzech grup, które w danym roku wolne były od obowiązków. Pomnożony w ten sposób skład rady miałby zastąpić zgromadzenia ogółu pełnoprawnych „pięciu tysięcy". 427 Por. rozdz. 44, 3. 428 Budynek, w którym zbierała się Rada (????????????). Zob. s. 763, przyp. 31. Ani stare (z pierwszej połowy V w.), ani nowe buleuterion (z ok. 400 r.) nie mogło pomieścić ok. tysiąca ludzi. (P. J. Rhodes, The Athenian Boule, wyd. cyt., s. 30-1; Commentary, s. 399). 429 Z początkiem rozdz. 31 rozpoczyna się col. XIII papirusu. Od tego momentu do środka col. XX (rozdz. 41, 2) tekst przepisywał drugi skryba. przodków430, po czterdziestu z każdej fyli, wybranych spośród kandydatów431*, których wybiorą członkowie fyl spośród obywateli w wieku powyżej trzydziestu lat. Wyznaczą oni urzędników, ułożą tekst przysięgi432, jaką powinni złożyć, a co do praw, sprawozdań urzędowych i innych spraw zarządzą, co uznają za pożyteczne. Mają się jednak stosować do praw dotyczących ustroju państwa, które zostaną ustanowione, nie wolno im praw zmieniać ani też innych wydawać. Strategów wybierze się na razie spośród tych pięciu tysięcy, kiedy zaś rada rozpocznie działalność433, urządzi przegląd wojska i wybierze dziesięciu mężów i ich sekretarza, wybrani rządzić będą w następnym roku, mając władzę nieograniczoną, a jeżeli uznają za potrzebne, rozważą sprawę razem z radą. Wybierze się też jednego hipparcha434* i dziesięciu fylarchów435*, w przyszłości jednak wybór ich przeprowadzać będzie rada zgodnie z po- stanowieniami. Z wyjątkiem godności członka rady i godności stratega nie będzie wolno ani pierwszym urzędnikom ani nikomu innemu piastować tego samego urzędu więcej niż jeden raz. W przyszłości członkowie Rady Czterystu mają być rozdzieleni na cztery oddziały436; podział ich winna przeprowadzić komisja stu, kiedy to będzie dla nich możliwe obradować razem z innymi"437. 430 Zob. wyżej, s. 703, rozdz. 8, 4 i przyp. 82. 431* W tekście brak znowu informacji, w jaki sposób mieli być ostatecznie wyznaczeni członkowie Rady. Sądząc przez analogię z wyborem urzędników w rozdz. 30 2, mieliby być chyba wybierani. Beloch (op. cit., II 2, s. 318) przypuszcza, że ostatecznego wyboru spośród przedstawionych przez fyle kandydatów miały dokonywać owe cztery oddziały, na które ogół „pięciu tysięcy" miał być podzielony, przy czym każdy obierałby stu. Ponieważ jednak według Tukidydesa (VIII, 67, 3) Rada Czterystu stworzona została przez wybraną komisję stu przez kooptację, postanowienie to mogło się odnosić do wyboru następnej rady, lecz z powodu szybkiego upadku „Czterystu" nie weszło już w życie. Inaczej Beloch (op. cit., II, l, s. 319), który sądzi, że postanowienia te zastosowano po upadku „Czterystu". 432 Prawdopodobnie dla urzędników. 433 Wyznaczonych na zgromadzeniu w Kolonos Czterystu rozpoczęło formalnie rządy później. Stara Rada została rozwiązana 14 dnia miesiąca Thargelion, a nowa rozpoczęła oficjalnie urzędowanie 22 dnia tegoż miesiąca. Zapewne anagrapheis stworzyli projekt ustroju po zgromadzeniu w Kolonos, a przed 22 dniem Thargeliona. 434* Zasadniczo było dwóch hipparchów, por. rozdz. 61, 4. 435* Por. rozdz. 61, 5; opuszczono w tekście taksiarchów, którzy świadomie nie mogli zostać pominięci (por. Wilamowitz, Arist. u. Athen II, s. 115, nota 9). 436 Cztery ??????. Zob. rozdz. 29, 2. 437* Zdanie nasuwa wątpliwości. „Dla nich" (??????), czyli dla „czterystu", jest poprawką, wprowadzoną do tekstu przez Sandysa zamiast przekazanego w tekście ???? ?????? (dla obywateli miast); inni utrzymują tekst rękopisu sądząc, że jest to przeciwstawienie do obywateli, stojących wówczas jako załoga na wyspie Samos (por. Wilamowitz, Arist. u. Athen II, s. 121). W wyrażeniu „razem z innymi" chodzi, jak się zdaje, o te właśnie wojska, zachowujące oporne stanowisko wobec dokonanego w Atenach przewrotu. W razie ugody z nimi nastąpiłoby wprowadzenie ustroju czterech rad, między które dotychczasowa rada czterystu zostałaby rozdzielona. [Zapewne jednak chodzi o możliwość wspólnego rozważania spraw przez Czterystu wraz z pozostałymi pięcioma tysiącami pełnoprawnych obywateli.] 32. Taki oto projekt ustroju ułożyła wybrana przez grupę pięciu tysięcy komisja stu