11...

Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.

Czyn etycznie dobry Po wszystkich przygotowaniach mo�emy wreszcie podj�� pr�b� zrozumienia ludzkiego czynu dobrego. Spr�bujmy zatem zobaczy�, jaki jest mechanizm jego powstawania i gdzie ostatecznie ma on swe korzenie. Zagadnienie jest pod ka�dym wzgl�dem skomplikowane. Przypomnijmy sobie najog�lniej sytuacj�, w kt�rej znajduje si� ka�dy cz�owiek. Oto g��bia jego osoby. Pod powierzchni� zmiennych nastroj�w kryje si� jej rdze�: ludzkie wolne i autonomiczne "ja". W nim le�y ostateczne �r�d�o naszego dzia�ania. Ono stanowi centrum naszej osoby. Wok� nas istnieje �wiat warto�ci, stosownie do kt�rego mamy wybiera� i post�powa�. Istnieje zatem to, co dobre, to, co godne mi�o�ci, to, co sprawiedliwe, to, co s�uszne. Otaczaj�ce mas warto�ci wp�ywaj� na nas. Skierowuj� ku sobie nasze sumienie, a poprzez sumienie poci�gaj� ku sobie nas, nasz� wolno�� i nasze "ja". Ponad nami istnieje B�g. B�g jest warto�ci� najwy�sz� i tw�rc� wszystkich warto�ci etycznych. Nasze "niespokojne serce" ostatecznie poprzez wszystkie warto�ci zmierza ku Niemu. I w tym szczeg�lnym kontek�cie rodzi si� nasz dobry czyn. Mo�na powiedzie�, zaczynaj�c niejako od g�ry, �e jest to taki czyn, kt�rego wymaga od nas B�g, kt�ry ponadto zostaje spe�niony zgodnie z obiektywn� hierarchi� warto�ci etycznych, dalej zgodnie z g�osem pewnego i prawdziwego sumienia przeduczynkowego i wreszcie taki czyn, kt�ry wyp�yn�� z g��bi ludzkiej wolno�ci. Rozpoczynaj�c niejako "od do�u", mo�na na to samo pytanie odpowiedzie� nast�puj�co: dobry czyn to czyn, kt�ry wy�ania si� z naszej wolno�ci, jest zgodny z sumieniem, zgodny z obiektywn� hierarchi� warto�ci etycznych i zgodny z wol� Boga. Mo�na to tak�e uj�� kr�cej: dobry czyn to czyn zgodny z wol� Boga, bo domy�lam si� s�usznie, �e b�dzie to jednocze�nie czyn wolny, czyn zgodny z prawdziwym sumieniem i obiektywn� hierarchi� warto�ci etycznych. Mog� te� powiedzie�: zgodny z prawdziwym sumieniem, bo i taki czyn b�dzie w harmonii z ca�� reszt�. Pe�na struktura dobrego czynu jest jednak taka, �e jest on w zgodzie z wol� Bo��, z warto�ciami etycznymi, z sumieniem, i jest w wolny spos�b podj�ty. W dalsze szczeg�y nie b�d� ju� tutaj wnika�. Jedno tylko wymaga bli�szego rozwa�enia. 1. Wyobra�my sobie tak� sytuacj�: Oto na ulicy spotykamy kogo�, kto nas po prostu nie lubi. Z niewiadomych nam powod�w ten kto� wy�wiadcza nam jak�� przys�ug�. Nied�ugo potem spotykamy kogo�, kto nas kocha i kogo my kochamy. I ten kto� znowu nam wy�wiadcza podobn� przys�ug�. Jak my oceniamy obydwa czyny? Oczywi�cie naszemu wrogowi przyznamy jak�� iskr� dobra w sercu. Ale zaraz te� dodamy: on nas przecie� w gruncie rzeczy nienawidzi; to, co uczyni� dla nas, jest sporadycznym wypadkiem, a mo�e nawet wynika z ob�udy, bo w gruncie rzeczy to cz�owiek przewrotny i wcale nie chce naszego dobra... Zupe�nie inaczej potraktujemy przys�ug� cz�owieka, kt�ry nas kocha. Warto�� jego czynu b�dzie b�yszcze� w naszych oczach jak niczym niesfa�szowane z�oto. Powstanie w nas uczucie wdzi�czno�ci i wzrost naszej mi�o�ci. I tak oka�e si�, �e ten sam dobry czyn ma zupe�nie inny charakter zale�nie od tego, czy spe�niaj�ca go osoba jest w stanie mi�o�ci ku nam, czy spe�niaj�c go mimo wszystko trwa w stanie nie-mi�o�ci. Przenie�my teraz t� sytuacj� na nasze stosunki z Bogiem. S� ludzie, kt�rzy �yj� w stanie grzechu ci�kiego i mimo to spe�niaj� wiele dobrych uczynk�w. I s� tak�e ludzie, kt�rzy �yj� w stanie �aski i r�wnie� spe�niaj� dobre uczynki. Jest rzecz� zrozumia��, �e inny charakter maj� w oczach Boga jedne i drugie uczynki. I tak pierwsze rozgrywaj� si� w ca�o�ci na p�aszczy�nie natury: tu czerpi� sw�j pocz�tek i tu` znajduj� sw�j koniec. Drugie maj� sw�j odd�wi�k na p�aszczy�nie "nadnatury", s� nadnaturalnie dobre. Na ich czysto naturalnych warto�ciach nadbudowuje si� jeszcze warto�� nadnaturalna. Teologia nazywa je uczynkami zas�uguj�cymi

11...

Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.

Linki