Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.

 

Powstaje tutaj następujący problem: Czy jeden karman jest przyczyną (karana) jednego wcielenia (janman), czy też jeden karman rozkłada się na wiele wcieleń? Drugi problem: Czy liczny karman tworzy wiele wcieleń, czy też liczny karman wytwarza jedno wcielenie! – Bynajmniej jeden karman nie jest przyczyną jednego wcielenia. Dlaczego! – Ponieważ wtedy musiałoby być nieograniczone następstwo (krama) skutków karmana pozostałego [z poprzednich wcieleń], nagromadzonego w nie mającym początku czasie, oraz [karmana] z obecnego [wcielenia] i doprowadzałoby do zniechęcenia u ludzi, a to jest [rzeczą] niepożądaną. – Nie jest też tak, że jeden karman jest przyczyną wielu wcieleń. Dlaczego? – Skoro karmany są liczne, a tu jeden karman byłby przyczyną wielu wcieleń, to brakłoby czasu dla owocowania (skutków) pozostałych czynów karmicznych, więc takie [ujęcie] jest również niewłaściwe. – Nie może być też tak, żeby liczny karman był przyczyną wielu wcieleń. Dlaczego! – Bo trzeba przyjąć, że wiele wcieleń nie następuje jednocześnie, ale kolejno. Byłoby to więc tak samo błędne ujęcie jak w poprzednich [wypadkach]. 'Pozostaje zatem przyjąć, że (stąd, tasmat) różnorodny zbiór (nagromadzenie, pracaya) złoża karmanów dobrych (punya) i złych (apunya), utworzony pomiędzy narodzinami i śmiercią, utrzymany jest w stanie, w którym jedne są podporządkowane drugim jako głównym, [że] jednym impulsem (praghattaka) przejawia się jako zgon (prayana), a po wypełnieniu się 'okresu śmierci (marana) zespolony (scalony) sprawia tylko pojedyncze wcielenie (narodziny). A wcielenie to osiąga 'okres życia (ayus) przez ten sam karman. W tym okresie życia dzięki temu samemu karmanowi powstaje [odpowiednie] doznanie (bhoga). Owo złoże karmiczne – ze względu na to, że jest przyczyną wcielenia (narodzin), okresu życia i doznania – nazywa się "potrójnie owocujące" (trivipaka). 0 złożu karmicznym mówi się zatem, że ma [na celu] 'jedną egzystencję (jedno wcielenie, ekabhavika). Natomiast [złoże karmiczne], które daje o sobie znać w 'obecnym wcieleniu (drstajanman), zapoczątkowuje jedno owocowanie, ze względu na to, że jest przyczyną doznania (bhoga), lub zapoczątkowuje podwójne owocowanie, ze względu na to, że jest przyczyną 'okresu życia (ayus) i doznania, jak np. w wypadku Nandiśwary i Nahuszy26. Ale wasany27 poprzedzają liczne egzystencje, jako że zwykła świadomość jest złączona (utrwalona) nie mającymi początku wasanami, utworzonymi z doświadczenia uciążliwości (klesa), karmanów i skutków karmicznych, jak poplątana sieć, usiana wszędzie węzłami. A jednak mówi się o tym złożu karmicznym, że ma ono [na celu] jedną egzystencję (wcielenie). Te sanskary, które są przyczynami (hetu) przypomnień, są wasanami i nie mają one początku w czasie. Złoże karmiczne, które ma jednak [na celu] jedno wcielenie, ma zarówno 'owocowanie ograniczone [w czasie] (niyatavipaka), jak i 'owocowanie nie ograniczone [w czasie] (aniyatavipaka). Spośród tych dwu [rodzajów złoże karmiczne] mające owocowanie ograniczone [w czasie], które daje o sobie znać w obecnym wcieleniu, ma owo 'ograniczenie (niyama), ale wcale nie ma [tego ograniczenia złoże karmiczne] mające owocowanie nie ograniczone [w czasie] dające o sobie znać nie w tym wcieleniu. Dlaczego? – Ponieważ to [złoże karmiczne], które ma owocowanie nie ograniczone [w czasie] i daje o sobie znać w przyszłym (nie w tym) wcieleniu, ma potrójne ujście (bieg, gati): [1] zniszczenie (zniknięcie?, naśa) utworzonego, ale niedojrzałego (jeszcze nie owocującego, avipakva) [złoża, karmicznego] lub [2] zmieszanie się z dominującym karmanem, lub też [3] pozostawanie przez długi czas [złoża] pokonanego przez karman dominujący, którego owocowanie (skutek) jest ograniczone [w czasie]. [1] Spośród tych [trzech] zniszczenie (zniknięcie?) utworzonego, [ale] niedojrzałego złoża karmicznego polega na tym, że na skutek powstania jasnego karmana następuje zniszczenie ciemnego [karmana]. W związku z tym powiedziano: "Zaiste parami powinno się ujmować (poznawać) karmany: jeden stos utworzony z zasługi (dobra, punya) niszczy (usuwa?) [drugi stos] przewinienia (zła, grzechu, papaka). Przeto życz sobie (pragnij) dokonywać czynów zacnych (sukrta) tu na tym świecie; o takim karmanie uczą poeci." [2] Zmieszanie z dominującym karmanem – w związku z tym powiedziano: "Nieznaczna domieszka [skutku ciemnego karmana] może wystąpić wraz z wyrzeczeniem (umartwieniem), z (wtopiona w) 'głęboką kontemplacją (pratyavamarsa), ale nie jest dostatecznie [silna], aby obniżyć (odciągnąć od) pomyślny (kuśala) [karman]. Dlaczego? – Ponieważ jest u mnie liczny inny [karman], który jest pomyślny, a w który się wtopił ów [niepomyślny karman] i nawet w niebie [tylko] nieznacznie obniży [pomyślny karman]."28 [3] "Lub też pozostawanie przez długi czas [złoża] pokonanego przez karman dominujący, którego owocowanie (skutek) jest ograniczone [w czasie]." – Jak to [należy rozumieć]? – Mówi się (naucza się), że śmierć jest również przyczyną (karana) ujawnienia się (abhivyakti) karmana mającego owocowanie ograniczone [w czasie], który daje o sobie znać nie w tym wcieleniu, ale nie jest [przyczyną ujawnienia się karmana] nie mającego owocowania ograniczonego [w czasie], który daje o sobie znać nie w tym [lub w obecnym]] wcieleniu. Ale ów karman nie mający owocowania ograniczonego [w czasie], który daje o sobie znać nie w tym wcieleniu, 'może zaniknąć (może zniknąć?, naśyet), wtopić się lub , będąc przeważony (pokonany) długo jeszcze może czekać na swoją kolej, dopóki odpowiadająca mu 'przyczyna wywoławcza (nimitta) jako warunek fenomenalizacji karmana nie przybliży jego owocowania. Z powodu nieokreślenia miejscem, czasem i 'przyczyną wywoławczą (nimitta) jego owocowania ten ruch (ujście, bieg, gati) karmana jest poplątany (citra) i trudno rozpoznawalny. Nadto, ponieważ ogólna zasada nie przestaje być prawdziwa, nawet gdyby był wyjątek, przeto należy uznać, że złoże karmiczne ma [na celu] jedno wcielenie. [Jogasutra] te hladaparitapaphalah punyapunyahetutvat II.14. ONE – SKUTKAMI PRZYJEMNYMI, PRZYKRYMI W ZALEŻNOŚCI OD ZASŁUGI LUB PRZEWINIENIA [F. r.:] One (wcielenie, okres życia i doznanie) są skutkami (phala) przyjemnymi lub przykrymi, co odpowiednio warunkuje zasługa (dobro, punya) lub przewinienie (zło, apunya). [Jogabhaszja] II.14. "One" – wcielenie (urodzenie), okres życia i doznanie – są skutkami przyjemnymi, gdy ich przyczyną jest zasługa (dobro, punya), lub skutkami przykrymi, gdy ich przyczyną jest przewinienie (zło, apunya)