Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.

 

użycia cudzych słów bądź opinii bez odpowiedniego zaznaczenia tego faktu. Czasami, w notatkach, można skopiować bez żadnych zmian czyjeś sformułowanie i potem po prostu zostawić je w ostatecznej wersji, zapominając zupełnie, że jest to cytat. Jeśli jego treść ma istotne znaczenie dla naszego eseju, to należy posłużyć się cudzysłowem i przytoczyć tę wypowiedź w oryginalnej formie. Cytaty mogą być bardzo przydatne, jeżeli zawierają celnie ujęte wyjaśnienie jakiegoś problemu albo gdy pojawia się w nich stwierdzenie o charakterze profetycznym. Niemniej jednak należy ich w miarę możliwości unikać. Umniejszają one znaczenie twoich własnych przemyśleń, stwarzając wrażenie, że musisz uciekać się do bezpośrednich zapożyczeń. Najważniejsze w przeglądzie są więc tezy, które sam sformułowałeś. To twoje pomysły sprawiają, że może stać się on interesującym referatem o danej dziedzinie wiedzy, a nie nużącym katalogiem faktów. Dlatego twoim głównym zadaniem jest udowodnienie, że potrafisz samodzielnie rozumować i wyciągać właściwe wnioski zarówno we wstępie, jak i w części głównej oraz zakończeniu. Jeśli ci się to uda, nikt nie odważy się wątpić, że w przyszłości sprawdzisz się jako rzetelny uczony. 5. Praca dyplomowa Wszystkie elementy, które wyróżniają dobre artykuły naukowe i przeglądowe, można znaleźć również w pracach dyplomowych. Ich najistotniejszą charakterystyką jest objętość i to właśnie ona zwykle przysparza trudności. Praca dyplomowa to zapis długotrwałych badań, które mogły trwać od roku do pięciu lat (w niektórych przypadkach nawet więcej). Zazwyczaj zawiera ona obowiązkowy przegląd literatury jak również materiał badawczy, który często mógłby posłużyć do napisania kilku solidnych prac. Problem polega na tym, jak to wszystko logicznie ze sobą powiązać. Wiemy już, że gdy skoncentrujemy się na procesie formułowania i sprawdzania hipotezy, pisany przez nas artykuł będzie bardziej spoisty i stąd łatwiejszy w odbiorze. Do scalenia poszczególnych wątków pracy dyplomowej można wykorzystać tę samą technikę, o czym będziemy mogli się przekonać. Forma i układ pracy dyplomowej Typowa praca dyplomowa składa się z następujących rozdziałów: Wstęp. Przegląd literatury. Materiały i metody. Rozdziały opisujące jeden eksperyment lub większą liczbę powiązanych ze sobą doświadczeń. Ogólne omówienie wyników (i wnioski). Literatura. Streszczenie. Pojawić się tu mogą również krótkie części, przeznaczone na podziękowania, indeksy, dodatki, oświadczenia i inne informacje, których wymaga instytucja promująca pracę dyplomową. Przyjrzyjmy się bliżej poszczególnym rozdziałom. Wstęp W rozdziale tym poza podaniem wstępnych wiadomości, przybliżających omawianą problematykę, należy wysunąć tzw. hipotezę roboczą (unifying hypothesis). Różni się ona od tych, które omawialiśmy poprzednio: jest mniej precyzyjna, ale argumenty przemawiające za wykonaniem takich a nie innych doświadczeń są w tym przypadku rozstrzygające. Później każde doświadczenie będzie poparte dalej idącymi sformułowaniami, które nazwiemy hipotezami szczegółowymi (specific hypothesis). Teraz przyjrzyjmy się, jak wykorzystać powyższą koncepcję w praktyce. PAN G. J. Sawyer przedłożył pracę dyplomową na University of Western Australia w roku 1977. We Wstępie swojej pracy opisał następujące fakty: 1. Owce parzą się co szesnaście (ewentualnie siedemnaście) dni podczas okresu stanowienia, aż do momentu zajścia w ciążę. Kiedy są już ciężarne, nie parzą się. Gdy okres stanowienia dobiegnie końca, można już określić, które z owiec noszą potomstwo. 2. Autorowi znane były przypadki, kiedy to owce, które wedle powyższego kryterium powinny były być ciężarne, nie miały potomstwa. 3. W okresie rozrodczym notowano zawsze niezwykle wysokie temperatury. 4. Wysokie temperatury mają wpływ na przeżywalność zarodków innych gatunków zwierząt. Opierając się na powyższych faktach Sawyer sformułował hipotezę, że wysokie temperatury w okresie rozrodczym owiec były powodem niedonoszenia przez nie domniemanych ciąż. Sprawdzenie tego twierdzenia wymagało, rzecz jasna, wykonania wielu doświadczeń. Ich celem było między innymi ustalenie dokładnego czasu obumarcia płodu oraz krytycznego okresu wzrostu temperatury, który prowadził bezpośrednio do jego śmierci. Sprawdzano też wpływ różnych poziomów temperatury na zarodki. Jak widać, w każdym przypadku testowano szczegółową hipotezę. Poszczególne wyniki zostały następnie zebrane i użyte jako kryterium oceny głównego twierdzenia. W ten sposób autor połączył wszystkie elementy swojej pracy "pod parasolem" hipotezy roboczej, dzięki czemu praca ta miała na każdym etapie ściśle określony cel. Warto zaznaczyć, że ostatecznie pan Sawyer odrzucił hipotezę roboczą i sformułował inną, opartą na wynikach badań. Nie miało to jednak większego wpływu na spójność i zwartość jego pracy, a co ważniejsze, w żadnym stopniu nie utrudniło pełnego jej zrozumienia. W drugim przykładzie przyjrzyjmy się studenckiej pracy dyplomowej, która została oparta na skojarzeniu następujących faktów: 1. Pewien gatunek drzew leśnych jest systematycznie niszczony przez określony grzyb. 2. Niszczone są zazwyczaj drzewa rosnące na nisko położonych i wilgotnych połaciach lasu. 3. W poszyciu sąsiadującym z zagrożonym gatunkiem drzew występują różne gatunki roślin, których obecność jest uwarunkowana częstością pożarów lub innymi przypadkami losowymi. 4. W pewnych zespołach roślin drzewa nie są zaatakowane przez grzyb nawet wtedy, gdy warunki glebowe zdają się temu sprzyjać. Hipoteza, którą sformułował autor pracy, mówiła, że chorobę można kontrolować, wspierając wzrost tych gatunków roślin, które powstrzymują rozwój chorobotwórczych grzybni. Podobnie jak w poprzednim przypadku, aby ją udowodnić, potrzebny był szereg doświadczeń, z których każde dotyczyło innej hipotezy szczegółowej. Najistotniejszy w obydwu przykładach jest fakt, że już na samym początku informuje się czytelnika, co jest głównym celem badań opisanych w pracy. W ten sposób może on krok po kroku oceniać, w jakim stopniu obiektywne wyniki pokrywają się z oczekiwaniami autora. Inaczej mówiąc, hipoteza "scala" pracę dyplomową na użytek czytającego. Budowa Wstępu w pracy dyplomowej i artykule naukowym jest bardzo podobna. Strukturę Wstępu dokładnie omówiono wcześniej. Hipoteza robocza powinna pojawić się pod koniec tej części pracy dlatego, że można ją przedstawić dopiero wtedy, gdy istnieją odpowiednie ku temu przesłanki