Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
ma on obowiązek ustanowić ją, o ile zaistnieją po temu podsta- wy prawne. Na tym polega powszechny charakter opieki. Jeśli chodzi o opiekę nad małoletnimi, to obowiązek jej ustanowienia po- wstaje, gdy rodzice dziecka: -nie żyją; ??? _ ?? ' -••'• "' •- '?^?-: -sąnieznani; i.; ;. ?<,??;.?•;..>•:%.;...;;.;??•.; w Na przykład wówczas, gdy dziecko zostało znalezione i nie zdołano ustalić tożsamości rodziców. . .,..,. . , ; ..,?.... ..; ... . - nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych; 'J Gdy rodzice są małoletni często zdarza się, że opiekę nad ich dzieckiem do czasu osią- gnięcia przez nich pełnoletności sprawują dziadkowie. - zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej nad dzieckiem; - nie sprawują władzy rodzicielskiej w wyniku jej zawieszenia; -nie sprawują władzy rodzicielskiej, gdyż ojcu, którego ojcostwo zostało ustalone przez sąd, nie została ona przyznana, matce zaś nie przysługuje z j akiegokolwiek innego powodu. \ ..• j.. . Opieka nad małoletnim 131 Opiekun Od ustanowienia opieki dla osoby, która tego wymaga, odróżnić na- leży ustanowienie dlań opiekuna, czyli nałożenie obowiązków związanych ze sprawowaniem opieki nad konkretną osobą. Sąd ustanawia opiekę dla A i powołuje opiekuna w osobie B. Śmierć B nie powoduje wygaśnięcia opieki ustanowionej dla A. W jej wyniku sąd musi powołać nowego opiekuna. Zwykle opiekę sprawuje jedna osoba. Małżonkowie mogą jednak sprawo- wać opiekę wspólnie. Opiekun musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych, posiadać peł- nię praw publicznych, rodzicielskich lub opiekuńczych, a nade wszystko da- wać rękojmię należytego wywiązywania się z obowiązków opiekuna. Opie- kunem winna być osoba wskazana przez rodziców dziecka, chyba że na przeszkodzie stałby wzgląd na jego dobro. W sytuacjach, w których koniecz- ność ustanowienia opieki wynika z faktu pozbawienia rodziców władzy ro- dzicielskiej, trudno z reguły liczyć, by rodzice ci dokonali właściwego wybo- ru opiekuna dla swego dziecka. W dalszej kolejności kandydata na opiekuna poszukiwać należy wśród krewnych lub innych osób bliskich dziecku albo rodzicom. W przypadku braku takich osób lub z braku w tym gonie osób da- jących rękojmię należytego sprawowania opieki sąd zwraca się do organu gminy lub organizacji społecznej (na przykład Komitetu Ochrony Praw Dziecka lub Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, których agendom znana jest sy- tuacja danego dziecka), a gdy dziecko przebywa w placówce opiekuńczo-wy- chowawczej, zakładzie wychowawczym itp., to również do tych placówek, z prośbą o wskazanie kandydata na opiekuna. Jeżeli istnieje potrzeba ustano- wienia opieki prawnej nad dzieckiem umieszczonym w rodzinie zastępczej, sąd powierza opiekę tej rodzinie. Sytuacja taka zaistnieje, gdy utworzona zostanie rodzina zastępcza dla dziecka, wo- bec którego istnieje konieczność ustanowienia opieki oraz wówczas, gdy dziecko umie- szczono w rodzinie zastępczej na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy ro- dzicielskiej, a następnie rodzice dziecka zostali owej władzy pozbawieni całkowicie lub na przykład zmarli. v. '.:.>;.;/??.; r^ < Sprawowanie opieki Objęcie opieki jest co prawda prawnym obowiązkiem, jednakże nie zdarza się, aby sąd ustanowił opiekunem osobę, która nie wyra- ża na to zgody. Byłoby to sprzeczne z zasadą dobra dziecka. Do sprawowania opieki stosuje się odpowiednio przepisy o władzy rodzicielskiej z zachowa- niem odrębności wynikającej z przepisów o opiece. Opiekun jest przedstawi- cielem ustawowym podopiecznego. Ma on obowiązek sprawowania pieczy, zarówno nad osobą podopiecznego, jak i nad jego majątkiem, podlegając www.wsip.com.pl 132 Rozdział 9. Opieka prawna I i przy tym nadzorowi sądu. Opiekun winien uzyskiwać zgodę sądu we wszyst- kich ważniejszych sprawach, które dotyczą zarówno osoby, jak i majątku podopiecznego. Odróżnia to istotnie jego pozycję od pozycji, jaka względem dziecka przysługuje rodzicom. Rodzice bowiem w sprawowaniu władzy ro- dzicielskiej nie podlegają nadzorowi. Ich pozycję chroni m.in. zasada autono- mii rodziny, od której respektowania sąd może odstąpić jedynie w obliczu za- grożenia dobra dziecka. Sprawując pieczę nad osobą podopiecznego, opiekun ma obowiązek wy- chowywania go, kierowania nim, zapewnienia mu należytej egzystencji, ochrony jego interesów, a także -jeśli podopieczny nie ma gdzie mieszkać - przyjęcia go do swego mieszkania. Podobnie jak rodzic, opiekun może też wnioskować o umieszczenie podopiecznego w rodzinie zastępczej lub pla- cówce opiekuńczo-wychowawczej. Ma również kompetencje, by zwrócić się do sądu w przypadku zatrzymania dziecka przez osobę nieuprawnioną. Podopieczny winien jest opiekunowi posłuszeństwo. Powinnością opieku- na jest jednak wysłuchanie podopiecznego przed powzięciem decyzji w waż- niejszych sprawach, które go dotyczą. W miarę możliwości - o ile, rzecz jasna, pozwala na to rozwój umysłowy dziecka - opiekun winien też uwzględnić jego rozsądne życzenia. Sprawowanie pieczy nad majątkiem opiekun rozpoczyna od sporządzenia inwentarza. Inwentarz sporządza opiekun także później, czyli w czasie spra- wowania opieki, a to w przypadku nabycia przez podopiecznego majątku. Je- śli majątek podopiecznego jest nieznaczny, wówczas sąd może zwolnić opie- kuna z obowiązku sporządzenia inwentarza. Sąd może również nakazać złożenie do sądowego depozytu kosztowności, papierów wartościowych i in- nych dokumentów podopiecznego. Jeżeli chodzi natomiast o gotówkę podo- piecznego, to - o ile nie jest ona niezbędna dla zaspokajania jego uzasadnio- nych potrzeb - opiekun obowiązany jest przekazać ją do instytucji bankowej. Podejmowanie jej jest każdorazowo uzależnione od zezwolenia sądu. W razie zwolnienia z opieki lub jej ustania opiekun ma obowiązek złoże- nia w ciągu 3. miesięcy rachunku końcowego z zarządu majątkiem. Reprezentacja ustawowa podopiecznego przez opiekuna jest ograniczona na podobieństwo ograniczeń, jakie KRiO nakłada w tym względzie na rodzi- ców. Opiekun nie może bowiem reprezentować osób pozostających pod jego opieką przy czynnościach prawnych pomiędzy nimi, a także przy czynno- ściach prawnych pomiędzy jedną z tych osób a opiekunem albo jego małżon- kiem, zstępnym, wstępnym lub rodzeństwem, chyba że czynności te polega- łyby na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz podopiecznego. Opiekun może mieć kilku podopiecznych, o ile nie ma sprzeczności pomię- dzy ich interesami. Opiekę nad rodzeństwem winna sprawować jedna osoba. : Opieka nad małoletnim 133 Trudności ze znalezieniem osób chętnych do sprawowania opieki wiążą się niewąt- pliwie z tym, że jest ona bezpłatna