Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
trzęsienie ziemi, sieroctwo), wadliwej polityki mieszkaniowej (np. deficyt mieszkań). Głównymi przyczynami bezdomności o charakterze społecznym są: • likwidacja państwowych zakładów pracy, a wraz z nimi hoteli robotniczych, • brak miejsc w szpitalach lub zakładach opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi bądź osób upośledzonych, które nie wymagają ciągłej hospitalizacji, • brak miejsc dla rencistów, emerytów starców w domach opieki społecznej, • brak opieki nad wychowankami domów dziecka po ukończeniu osiemnastego roku życia i niezapewnienie im mieszkania, • brak ośrodków dla osób zarażonych wirusem HIV, • zdarzenie natury prawnej (przepisy o eksmisji, rozwód), • zdarzenie natury psychologicznej (wybór innego stylu życia). Do patologicznych przyczyn bezdomności, występujących razem lub oddzielnie, można zaliczyć: • alkoholizm, 516 Porowski M. -Bezdomność, „Polityka Społeczna" nr 7/1999. 517 DzURP nr 120, z 1998r., poz. 787. 456 Polityka społeczna, czyli ujarzmianie chaosu socjalnego ¦ przestępczość, ¦ odrzucenie lub brak opieki ze strony najbliższych, ¦ rozwód lub trwały rozpad innych więzi formalnych lub nieformalnych. W przypadku kobiet z dziećmi o przyczynach bezdomności stanowią: ¦ prostytucja, ¦ alkoholizm i psychopatia męża (znęcanie się nad rodziną). Spośród psychologicznych przyczyn bezdomności wyróżnia się: ¦ świadomy wybór innego sposobu życia, ¦ odmienny od powszechnie uznawanego system wartości. Bezdomność warunkują więc czynniki instytucjonalne, materialne, rodzinne, osobiste, zdrowotne, losowe, środowiskowe. Istnieje wiele definicji bezdomnego518. Wskazują one, że bezdomny to człowiek, który nie ma gdzie mieszkać, bez wystarczającego schronienia, pozbawiony dachu nad głową, nieposiadający własnego mieszkania, niemający miejsca spełniającego warunki mieszkalne, niemający możliwości lub chęci uzyskania takiego miejsca. Różnorodność cech demograficzno-społecznych zbiorowości osób bezdomnych, a także przyczyny powodujące wejście w sytuację bezdomności i pozostawanie w niej sprawiają, iż na podstawie tych cech wyróżnia się cztery kategorie bezdomnych: 1) bezdomni z przymusu, zdolni do samodzielności życiowej, 2) bezdomni z przymusu, niezdolni do samodzielności życiowej, 3) bezdomni z wyboru, zdolni do samodzielności życiowej, 4) bezdomni z wyboru, niezdolni do samodzielności życiowej. Wśród bezdomnych z przymusu, jak i z wyboru są bezdomni przebywający w schroniskach, jak i osoby stale przebywające w jednym miejscu o charakterze niemieszkalnym. Bezdomnymi z wyboru są najczęściej samotni mężczyźni, rzadziej samotne kobiety. Bezdomność można rozpatrywać jako sytuację życiową konkretnej osoby, która stawiają w pozycji marginalizacji społecznej. Rozmiary bezdomności w Polsce nie są w pełni znane, gdyż trudność w policzeniu osób bezdomnych wynika z ich ruchliwości przestrzennej oraz z powodu braku meldunku. Szacunkowe dane podają liczbę od 45 do 250 tys. osób pozbawionych dachu nad głową i jakiegokolwiek zastępczego mieszkania. Wg organizacji pozarządowych, w 1999r. było ponad 500 tys. bezdomnych. Dane, dotyczące populacji osób bezdomnych, ustala się przede wszystkim na podstawie raportów Pogotowia Interwencji Społecznej (PIS). Raporty te informują, że wśród osób bezdomnych jest kilkakrotnie mniej kobiet niż mężczyzn. Wiąże się to prawdopodobnie z faktem większego przywiązania kobiet do rodziny i domu, a także z tym, że mniej kobiet odbywa karę pozbawienia wolności, która stanowi jedną z najważniejszych przyczyn tego zjawiska. Piekut-Brodzka D. (2000) - O bezdomnych..., dz. cyt., ss. 36-37. Samorząd terytorialny jako lokalny podmiot polityki społecznej 457 Bezdomnych mężczyzn jest czterokrotnie więcej (79,8%) aniżeli kobiet (21,2%). Bezdomne kobiety są często osobami młodymi (do 25. roku życia - 65,1%), niezamężnymi (92%); w połowie zbadanej519 zbiorowości legitymują one się pełnym i niepełnym wykształceniem średnim, w połowie pełnym i niepełnym podstawowym; co piąta bezdomna ma wyuczony zawód. 50% bezdomnych kobiet wychowywała się w domach dziecka, pozostałe są odrzucone przez własne rodziny (kobiety te z reguły oczekują dziecka). Wśród bezdomnych kobiet jest nieoszacowana liczbowo grupa chorych psychicznie i upośledzonych umysłowo, uzależnionych od alkoholu lub narkotyków, karanych, uprawiających prostytucję. Ponad 65% bezdomnych porzuca urodzone przez siebie dzieci, nie widząc szans na stabilizację życiową w przyszłości. W męskiej populacji bezdomnych dominują ludzie starsi (44 lat i więcej). W 1993r. mężczyźni do 30. roku życia stanowili 13% bezdomnych. 75% to kawalerowie i rozwiedzeni, w 50% bezdzietni (tabl. 25 i 26). Tabl. 25. Stan cywilny bezdomnych Wyszczególnienie % Kawaler/panna 45,5 Żonaty/zamężna 10,2 Rozwiedzony/a 35,6 Wdowiec/wdowa 4,5 Nieuregulowany 4,2 Razem 100,0 Źródło: Piekut-Brodzka D. (2000) - O bezdomnych i..., dz. cyt., s. 165, tab. 31. Tabl. 26. Procentowa struktura wieku bezdomnych Wiek % Do 25. roku życia 8,5 26-30 10,0 31-40 25,2 41-50 35,3 51-60 10,6 61-65 8,8 65 i więcej 1,6 Razem 100,0 Źródło: Piekut-Brodzka D., dz. cyt., s. 163, tab. 30