Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
wioyki kupców i rzemieœlników musia³y prawie bezp³atnie dostarczaæ zaborcom towary. l'o>.nicj podatek w naturze zast¹piono podatkiem pieniê¿nym. Mongo³owie nak³adali podatki na Ully /.wi¹zek, który póŸniej œci¹ga³ tê sumê od swych cz³onków w zale¿noœci od ich maj¹tku. W ten kpoNÓb oprócz rzemieœlników bêd¹cych niewolnikami zaborcy eksploatowali równie¿ i tych, którzy byli jeszcze ludŸmi wolnymi. Podbity kraj skazany by³ w rzeczywistoœci na samowolê poszczególnych wodzów mongolskich, którzy rz¹dzili w prowincjach cesarstwa i bezwzglêdnie wyzyskiwali ludnoœæ chiñsk¹. Wielko- rz¹dcy ci nie liczyli siê z niczym — ani z prawem, ani z ustawami samych wielkich chanów. Tak tumu, na skalê dostêpn¹ ich w³adzy, postêpowali podw³adni im urzêdnicy. Nastêpstwa tego nie du³y na siebie d³ugo czekaæ. Najwczeœniej wyst¹pi³y one w pó³nocnych Chinach, gdzie mongolscy dowódcy sprawowali nieograniczone rz¹dy. Istnieje chiñski przekaz Ÿród³owy, który podaje, ¿e przed wypêdzeniem Mongo³ów z prowincji Szantung i Honan „w wielu miejscowoœciach nie by³o Ju¿ ludzi". Upadek spowodowany podbojem mongolskim odbi³ siê tak¿e na finansach. Mongo³o- wie wprowadzili do obiegu du¿o pieniêdzy papierowych i pocz¹tkowo starali siê utrzymaæ ich wartoœæ, wydaj¹c ustawy zabraniaj¹ce niekontrolowanego druku pieniêdzy. Jednak¿e z biegiem czasu przestano przestrzegaæ tych zakazów, a nawet sam rz¹d wst¹pi³ na drogê nieograniczonej emisji. Pieni¹dze papierowe straci³y w koñcu wszelk¹ wartoœæ, co spowodowa³o za³amanie siê handlu} ogromn¹ dro¿yznê i dalsz¹ pauperyzacjê ludnoœci. WALKA NARODU CHIÑSKIEGO Z JARZMEM MONGOLSKIM W XIV w. os³ab³a w³adza zaborców mongolskich w Chinach. Wielkie pañstwo mongolskie rozpad³o siê w tym czasie na cztery czêœci. W³aœciwa Mongolia, Mand¿uria, Chiny i Tybet wesz³y w sk³ad „pañstwa wielkich chanów". Waœnie wœród mo¿now³adztwa mongolskiego jeszcze bardziej os³abia³y w³adzê Mongo³ów w Chinach. Od pocz¹tku XIV w. ró¿ni pretendenci do tronu toczyli miêdzy sob¹ prawie nieustann¹ walkê. W³adzê zagarniali ró¿ni faworyci, obalaj¹c jednych cesarzy i osadzaj¹c na tronie innych. Kryzys finansowy pog³êbia³ siê coraz bardziej. ¯ywio³owa emisja pieniêdzy papierowych zrujnowa³a gospodarkê Chin. Niezadowolenie ludnoœci chiñskiej narasta³o. Najbardziej cierpieli pod uciskiem najeŸdŸców mongolskich ch³opi i rzemieœlnicy miejscy, gdy¿ oni dŸwigali na sobie ca³y ciê¿ar podatków i na nich spada³y najgorsze represje. Ale niezadowoleni byli tak¿e feuda³owie chiñscy, pozbawieni sta- nowisk rz¹dowych, stale nara¿eni na samowolê chanów mongolskich, którzy mogli pozbawiæ ich mienia, a nawet ¿ycia. Najwiêksz¹ stosunkowo swobod¹ cieszyli siê kupcy, poniewa¿ zaborcy mongolscy nie ograniczali handlu, co jednak nie wp³ywa³o na nastroje ludnoœci coraz bardziej nie- nawidz¹cej ciemiêzców. Lud chiñski rozpocz¹³ otwart¹ walkê z chanami mongolskimi w po³owie XIV w., za panowania Togon Temura (Szunti), ostatniego cesarza z dynastii mongolskiej. BodŸcem do powstania sta³a siê klêska ¿ywio³owa r. 1350/51 — wylew Rzeki ¯ó³tej (Huang- -ho). Woda zala³a rozleg³e obszary obecnych prowincji Honan, Hopej i Szantung. Katastrofa ta przepe³ni³a miarê cierpliwoœci ludu. W 1351 r. Togon Temiir rozkaza³ spêdziæ ludnoœæ do budowy wa³ów ochronnych. Ale ju¿ tego roku jednoczeœnie w dwóch miejscach dosz³o do zaburzeñ: w Siiczou (prowincja Ciangsu) wznieci³ powstanie Li Er, w ¯anjangu (prowincja Hupej) — Meng Haj-ma. Wkrótce zaczê³y siê rozruchy w wielu innych miejscowoœciach. Decyduj¹c¹ rolê w walce z mongolskimi zaborcami odegra³o s³awne w historii Chin powstanie „Czerwonych Turbanów". Utworzy³a siê ch³opska armia powstañcza, któr¹ od koloru zawojów 607 na g³owie, oznaczaj¹cych przynale¿noœæ do powstania, nazywano wówczas „czerwon¹ armi¹" (hung ctin). Kierowali tym ruchem cz³onkowie sekty „Bia³ego Lotosu". Nale¿a³ do niej przywódca powstania Hañ Szan-tung i jego syn Hañ Lin-er, który zast¹pi³ ojca po jego œmierci. Sekta „Bia- ³ego Lotosu" powsta³a przypuszczalnie w IV do V w. i wówczas wyznawa³a doktrynê jednej z odmian buddyzmu; nale¿eli do niej w tym czasie przedstawiciele warstw rz¹dz¹cych. PóŸniej, a mianowicie za czasów Sungów, jej sk³ad spo³eczny uleg³ ca³kowitej zmianie. Sekta zyska³a du/;j popularnoœæ wœród ludu, a jej wyznawcy przyjêli wierzenia ludowe. Ju¿ wtedy sekta sta³a sit; „tajnym stowarzyszeniem", tj. typow¹ w œredniowiecznych Chinach bojow¹ organizacj¹ ludow¹. W 1351 r. Hañ Szan-tung i Hañ Lin-er dali sygna³ do powstania. W 1352 r. przy³¹czy³ sic. do nich przywódca innej grupy powstañczej — Kuo Cy-sing. Do jego oddzia³ów wst¹pi³ tak¿e Czu Jiian-czang, by³y s³uga klasztoru buddyjskiego, przysz³y cesarz, który wkrótce zorganizowa³ swe w³asne oddzia³y i w 1356 r. zdoby³ miasto Cinling (Nankin), najwa¿niejszy punkt strategiczny w œrodkowych Chinach. Czu Jiian-czang chcia³ pos³u¿yæ siê ruchem ludowym w celu zdobycia ca³ej w³adzy dla siebie. Tote¿ walczy³ na dwa fronty z obcymi ciemiêzcami i z innymi przywódca- mi powstania, a w 1368 r. og³osi³ siê cesarzem