Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Z okazji setnej rocznicy urodzin Freuda ukazało się niemało prac zmierzających właśnie w tym kierunku 3. Konsekwencją takiej postawy jest uważanie Freuda za psychologa, który znacznie zbliżył psychologię do nauk biologicznych, oraz lekceważenie znaczenia społeczeństwa i kultury, z wyjątkiem tych przypadków, gdy są one źródłem mechanizmów frustrujących instynktowe potrzeby człowieka. Ale na dorobek Freuda można jeszcze spojrzeć z innej strony, która zresztą w toku ewolucji jego schematu teoretycznego stawała się stopniowo coraz ważniejsza. Chodzi tu o ten kierunek jego myśli, który doprowadził do zróżnicowania strukturalnego osobowości na id, ego i superego oraz do tałiegoujęcia lęku, jakie spotykamy w jego późnych pracach. Kierunek ten koncentruje się wokół dwóch zasadniczych te. Przedruk z Psychiatry. T. 21.Listopad 1958 nr 4 s. We: 949+Jabo najważniejsze wymieniłbym pracę L. Ttil 4 J@g 4 Fteud and the Crisis of Pul Culture. Boston 1955 oraz pracę Ka z in a Tbe Freudian Revolution Analyzed. The New FeN Times Magazine, 6 maja 1956 s. 21, Dość znamienne jest chyba to, że kierunek ten Jest szczególnie silny w kręgach llteracbich. 112. Perspektywy teoretyczne. matów: orga nizać j i osobowości jako systemu i stosunku jednostki wobec środowiska, szczególnie w odniesieniu do procesu rozwoju osobowości. Według terminologii psychoanalityków jest to więc dziedzina, relacji wobec obiektów najważniejszy punkt połączenia psychoanalitycznej teorii osobowości jednostki i socjologicznej teorii struktury i funkcjonowania systemu społecznego. Właśnie ten ostatni aspekt myśli Freuda stanowi treść tego rozdziału'. Uważam, że w stworzonym przez Freuda systemie nie, które po stosunkowo niewielkim przefor@ułowaniu można zintegrować, po pierwsze, z analizą socjologiczną rodziny jako systemu społecznego na małą skalę oraz z problematyką przejścia dziecka od uczestnictwa niemal wyłącznie w swej własnej rodzinie do uczestnictwa w szerszych kręgach społecznych, które-w społeczeństwach zachodnich-nie są zorganizowane wokół grup pokrewieństwa. Wkład Freudaw to zagadnienie to przede wszystkim omówienie wczesnych etapów socjalizacji, głównie okresu edypalnego: te same jednak zasady analizy można uogólnić również i na etapy@OZOl 3 jSZ: . Najważniejsze terminy teoretyczne dotyczące tego zagadnienia, to identyfikacja, kateksja w stosunku do obiektu, internalizacja lub introjekcja i superego. Najwięcej uwagi poświęcono pajęciu superego. Chociaż z pojęciem tym wiąże się szereg problemów interpretacyjnych, nie ma jednak wątpliwości, że odnosi się ono do internalizacji, czyli do przekształcania rćżnych normatywnych aspektów kultury społeczeństwa ota. Jest ta jedna z serii mych prac po-Ogconysh Związkom między teoria osychoaralitycznaa teorią systemów społecznych. Za rajyażniejsza z nich uważam: Psvchoanalvsisand tńe Socjał Structure. PsycWoanaJ. QuaN. T.19.1950 s.371-344, przedruk w Essays ił Sociological Theory (wydanie poprawione) Norwz Jork 1954: The Superego ant the Theoryuf Socjał Systems. Psychia (z. T.15.1852 nr I s.15-25 (praca te stenowi I rozaział tej ssiążki) zamieszczona w zbiorze wydanym wspólnie z R. P. Bal e s e m. Family, Socializetionand lnteraction Process. Nowy Jork 1855: Psychtoanaiys's and Socjał ScieateV: Twenty Years ot Psychoanalysis pod ted. P. Jexandra i M. Boss. Nowy Jork 1953186-215 The lncest Taboo in Relation lo Socjał Słructure and the ScciallzaUan oChild. The British Journal zł Sociolcgy. T.5.1954 s.HI-117, która stanowi 3 rozdział Jej książki An Approach to Psycbologlcal Tbeory in Terms of the Theory of ActionW: Psychology: A S (ody of a Science. Tom 3 pod red. 2.Kocha. NowV Jork 1959. Struktura społeczna a rozwój osobowości. czającego daną jednostkę w nieodłączną część struktury osobowości. Bardzo istotnym punktem oparcia przedstawionej tu analizy jest też zbieżność między poglądami Freuda na internalizację pochodzącymi z tego samego okresu a uzyskanymi niezależnie od Freuda osiągnięciami socjologów: E. Durkheima we Francji oraz O, M. Cooleya i G. M. Meada w Stanach Zjednoczonych. Zbieżność tę uważam za jeden z najistotniejszych momentów w rozwoju nowoczesnych nauk społecznych: jest ona porównywalna ze zbieżnością eksperymentalnych badań następców Mendla nad krzyżówkami z badaniami mikroskopowymi nad podziałem komórki, które dały w rezultacie pojęcie chromozomu jako nośnika dziedziczności biologicznej i przyczyniły się do powstania nowoczesnej genetyki