Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.

 

Podobnemu celowi służyło wprowadzenie w miastach Związku ustawodawstwa ateńskiego, przewidującego załatwienie spraw odwoławczych w sądach ateńskich. Aczkolwiek to zarządzenie mogło być w wielu wypadkach korzystne dla ogółu ludności, budziło ono ogromne niezadowolenie z tej samej przyczyny co poprzednie, a konieczność pokrywania poważnych wydatków finansowych wiążących się z wyjazdem do Aten jeszcze je potęgowała. Szczególnie jednak dotkliwie odczuły miasta związkowe narzucenie ustroju demokratycznego siłą, Ateny bowiem popierały wszędzie demokratów, widząc w nich sojuszników w walce z arystokratami i Spartą. Był to jednak ze strony Aten zamach na podstawową wolność Greków, na zasadę autonomii, tj. rządzenia się własnymi prawami. Równie głębokie oburzenie wywołało konfiskowanie przez Ateny ziemi w miastach związkowych, zwłaszcza przeciwników politycznych, i osadzanie na niej bezrolnych Ateńczyków. Dzięki zastosowaniu tych środków, nad których wykonaniem czuwała silna flota, Ateny stworzyły potęgę opartą na takich podstawach ekonomicznych, jakich Grecja dotąd nie znała. Równocześnie jednak rosła w całej Grecji liczba wygnańców politycznych z miast związkowych, przede wszystkim rekrutujących się z arystokratów, którzy prowadzili gwałtowną kampanię antyateńską, oskarżając Ateny o tyranię, o gwałcenie zasad politycznych, które w tym czasie zbyt się już zakorzeniły w umysłowości greckiej, by je można było wydrzeć ze świadomości ludzkiej. Oczy wszystkich niezadowolonych skierowane były na Spartę jako jedyne państwo greckie, które mogło przeciwstawić się Atenom. W tych warunkach narastał konflikt, który miał doprowadzić do wyniszczającej wojny peloponeskiej. Charakter demokracjiŃ ateńskiej okresu Peryklesa Wobec ogólnoludzkiego znaczenia demokracji, która do dziś dnia,jako jeden z najcenniejszych spadków ze starożytności greckiej, przede wszystkim ateńskiej, odgrywa ogromną rolę, słuszną wydaje się rzeczą zapoznać się z demokracją ateńską, taką więc, jaką była i funkcjonowała w V w. p.n.e. Samo bowiem pojęcie nabrało w ciągu tysiącleci różnego znaczenia. By dojść do oceny demokracji ateńskiej, która przecież była produktem naturalnej gry sił społecznych, a nie jakiegoś opracowanego i następnie zastosowanego w społeczeństwie systemu, trzeba stwierdzić, że to nie lud, przynajmniej nie sam lud, ją wywalczył. Pojawienie się jej w połowie V w. było wynikiem walk w łonie arystokracji i następstwem różnych sytuacji, które wciągnęły lud do walki politycznej. Nie bez znaczenia jest też fakt, że zgodnie z obowiązującymi przepisami w zgromadzeniu ludowym mogło uczestniczyć tylko 6 tys. obywateli wobec globalnej liczby 50 tys. i że, mimo wprowadzenia diet, raczej bardziej zamożni i wykształceni zainteresowani byli przebiegiem obrad i zabierali głos w dyskusji. Poważny wpływ na jego funkcjonowanie wywierały wiodące osobistości, którym masy dawały się powodować, nadto grupy polityczne i koterie. Jednakże przy wszystkich tych ograniczeniach powstał ustrój, demokracja, różniący się od formy rządów możnych, arystokracji. Stała się ta forma celem rządów, do którego dążono, a mimo że w końcu upadła, po wiekach trwania, przetrwała do naszych czasów jako idea. + RozdziałŃ dwudziesty drugi.Ń Kultura GrecjiŃ w okresie Peryklesa Ateny centrumŃ kulturalnym Grecji Napływ obcej ludności do Aten, datujący się od Vi w., wymiana myśli z tym związana, w połączeniu z pozycją gospodarczą i polityczną Aten w Grecji po wojnach perskich, stworzyły sprzyjające warunki do rozwoju kulturalnego miasta, które słusznie uważało się za przodujący ośrodek świata greckiego. Upadek Jonii, zubożałej po zgnieceniu powstania jońskiego przez Persów, przyniósł dla Aten pomyślne następstwa, wielu bowiem Jonów przeniosło się teraz do tego miasta i przyczyniło się swą twórczością do jego uświetnienia. Czynnikiem potęgującym rozwój Aten była planowa działalność Peryklesa, który postawił sobie za cel upiększenie Aten wspaniałymi budowlami, zatrudniając przy ich wznoszeniu najwybitniejszych artystów, architektów i rzeźbiarzy. Nie można jednak zapominać o tym, że środki finansowe użyte na cele kulturalne pochodziły nie tylko z dochodów wypracowanych przez obywateli. Złożyły się na nie wyniki pracy niewolników i metojków, jak również zamienionych w poddanych obywateli miast związkowych. Nie wyłącznie więc za własne pieniądze budowali Ateńczycy swą pozycję kulturalną, którą się tak chlubili. Filozofia W V w. kilku myślicieli kontynuowało dociekania nad budową świata, ograniczając się podobnie jak ich poprzednicy do spekulacji nie popartych doświadczeniem. Empedokles z Akragas na Sycylii przyjmował istnienie czterech pierwiastków, ognia, wody, powietrza i ziemi, z których składało się każde ciało. W zależności od tego, czy poruszała je miłość, czy nienawiść, łączyły się lub rozpadały. Zasługą jego było wyodrębnienie obok materii energii, pod której wpływem ta ulegała zmianie. Anaksagoras z Kladzomen w Azji Mniejszej. zaprzyjaźniony w czasie pobytu w Atenach z Peryklesem, zakładał, że świat składa się z. ogromnej liczby podzielnych zarodków. Różnorodne ciała powstawały przez łączenie tych cząsteczek w różnej proporcji przez tzw. ducha świata. On więc pierwszy wyróżniał materię i ducha. Wystąpił również z twierdzeniem, że słońce jest rozpaloną kulą metalową, a księżyc drugą ziemią o podobnej przyrodzie, zamieszkaną przez ludzi. Jego nauki zwalczane były w Atenach, przeżywających po wojnach perskich wzrost nastrojów religijnych, podkopywały bowiem zakorzenione od wieków poglądy