Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Niesprzyjające warunki życia, z jakimi styka się wielu obywateli amerykań- skich, występują w o wiele bardziej spotęgo- wanej formie w krajach biedniejszych czy rządzonych przez reżimy. Światowa Organi- zacja Zdrowia (World Health Organization, WHO) szacuje, że około 200 milionów ludzi na świecie cierpi na rozmaite zaburzenia psy- chiczne. Uświadomienie sobie tego proble- mu doprowadziło do powstania po II wojnie światowej kilku organizacji międzynarodo- wych. Omówimy pokrótce Światową Orga- nizację Zdrowia oraz Światową Federację Zdrowia Psychicznego (World Federation for Mental Health). ŚWIATOWA ORGANIZACJA ZDROWIA Światowa Organizacja Zdrowia zawsze zda- wała sobie sprawę z bliskich związków mię- dzy czynnikami somatycznymi, psychospo- łecznymi i społeczno-kulturowymi. Gwał- towne zmiany społeczne oddziałują i na psy- chikę człowieka, i na ogólny stan jego zdro- wia. Trudno osiągnąć znaczącą poprawę sta- nu zdrowia psychicznego w kraju, w którym większa część populacji cierpi z powodu nie- dożywienia, pasożytów czy chorób. Poży- teczne programy poprawy zdrowia ludności często nie mogą być wdrażane na skutek ba- rier psychologicznych i kulturowych. Światowa Organizacja Zdrowia, utwo- rzona po II wojnie światowej jako agenda PSYCHOLOGIA ZABURZEŃ 1035 ONZ, początkowo koncentrowała się na cho- robach somatycznych. Dzięki jej działaniom osiągnięto wielkie postępy w zwalczaniu prastarych plag ludzkości, takich jak ospa wietrzna czy malaria. Stopniowo jednak poszczególne kraje członkowskie zaczęły coraz większą uwagę zwracać na choroby psychiczne. Obecny program WHO łączy kwestie zdrowia psychicznego z szerokimi problemami zdrowotności i rozwoju spo- leczno-ekonomicznego (World Health Orga- nization, 1997). Główna siedziba Światowej Organizacji Zdrowia mies'ci się w Genewie. Jej biura re- gionalne znajdują się w Afryce, obu Amery- kach, Azji Południowowschodniej, Europie, na Bliskim Wschodzie i na Zachodnim Pacy- fiku. WHO działa więc w krajach bardzo zróżnicowanych pod względem środowiska naturalnego, organizacji społecznej oraz ba- zy lecznictwa psychiatrycznego. Może ona trafić do jakiegoś' kraju wyłącznie na jego za- proszenie, pomagając określić podstawowe potrzeby w zakresie ochrony zdrowia oraz współpracując z miejscowymi władzami nad opracowaniem i wdrożeniem odpowiednich programów. Jeśli to możliwe, pozostaje w da- nym kraju przez dłuższy czas, dbając o kon- tynuację realizowanych programów. Ważnym osiągnięciem WHO jest Mię- dzynarodowa Klasyfikacja Chorób (Interna- tional Classification ofDiseased, ICD), któ- ra umożliwia lekarzom i badaczom z róż- nych krajów stosowanie jednolitych katego- rii diagnostycznych. Klasyfikacja DSM-IV Amerykańskiego Towarzystwa Psychia- trycznego została skoordynowana z klasyfi- kacją ICD-10 Światowej Organizacji Zdro- wia (Sartorius i in., 1993). ŚWIATOWA FEDERACJA ZDROWIA PSYCHICZNEGO Światowa Federacja Zdrowia Psychicznego została założona w roku 1948 jako między- narodowa organizacja skupiająca agendy po- zarządowe oraz osoby zainteresowane prob- lemami zdrowia psychicznego. Jej celem jest propagowanie współpracy międzynarodowej między organizacjami rządowymi i pozarzą- dowymi zajmującymi się ochroną zdrowia psychicznego. Obecnie należy do niej ponad 50 krajów. Federacja pełni funkcję doradczą przy WHO i pomaga agendom ONZ zbierać informacje na temat stanu zdrowia psychicz- nego na całym świecie (World Health Orga- nization, 1997). Obecnie obserwujemy wielką liczbę dzia- łań na rzecz zdrowia psychicznego, podejmo- wanych na szczeblu lokalnym, państwowym i międzynarodowym. Sądzimy, że będą one kontynuowane. Oczekujemy też, że rozwój nauki pozwoli odkryć przyczyny wielu zabu- rzeń psychicznych i dostosować do nich co- raz doskonalsze metody leczenia i zapobiega- nia. Już w latach dziewięćdziesiątych by- liśmy świadkami wielkiej otwartości i znacz- nego osłabienia nieprzekraczalnych uprzed- nio granic. Oczekujemy, że zmniejszenie na- pięcia międzynarodowego, nasilająca się wymiana informacji i myśli, a także coraz bardziej intensywna współpraca między róż- nymi krajami wspomogą również rozwój ochrony zdrowia psychicznego. PRZYSZŁE WYZWANIA edia pokazują nam codziennie, że od naszych marzeń o lepszym świecie dzieli nas jeszcze daleka droga. Nie wiadomo, czy w najbliższym czasie Stany Zjednoczone lub którykolwiek z pozostałych zaawansowanych technologicznie krajów 1036 WSPÓŁCZESNE PROBLEMY LECZENIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH będzie w stanie zapewnić zdrowie psychicz- ne większości swoich obywateli. Rasizm, nę- dza, przemoc wśród młodzieży, terroryzm, masowe migracje ludności z krajów rozwija- jących się i inne problemy społeczne stano- wią pożywkę dla zaburzeń psychicznych i wydają się czasami nie do pokonania. Wydarzenia w różnych częściach świata dotykają także nas, tyleż bezpośrednio, co pośrednio. Niestabilność gospodarki świato- wej czy niebezpieczeństwo zniszczenia życia na naszej planecie wywołują lęk o przy- szłość. Ogromne środki przeznaczone w cią- gu ostatniego półwiecza na zbrojenia mogły- by służyć rozwiązywaniu istotnych pro- blemów indywidualnych i społecznych na całym świecie. Obecnie brak funduszy nie pozwala skutecznie walczyć z narkomanią i alkoholizmem, bezdomnością, problemem rozbitych rodzin czy złymi warunkami życia wielu ludzi. POTRZEBA PLANOWANIA Nie ulega wątpliwości, że planowanie na po- ziomie lokalnym, państwowym czy między- narodowym byłoby skuteczniejsze, gdyby udało się zmniejszyć lub wyeliminować problem zaburzeń psychicznych. Aby za- pewnić lepszy świat dla nas i dla przysz- łych pokoleń, trzeba się zmierzyć z wieloma wyzwaniami