Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Udar � przerazi�a si� mniszka. I nic dziwnego � czy to daleko do apopleksji przy takiej tuszy... Ale Tatiszczewa oznak parali�u nie zdradza�a, przeciwnie, gwa�townym ruchem poderwa�a r�k� i palcem pokaza�a zakonnicy co� za jej plecami. Pelagia odwr�ci�a si� i zobaczy�a, �e do schod�w, zostawiaj�c na ziemi purpurowy �lad, pe�znie z sadu �apaj. Z bia�ej, guzowatej g�owy psa stercza� g��boko wbity toporek, nie wiedzie� czemu pomalowany na niebiesko, tak �e ca�a ta bia�o-niebiesko-czerwona gama �ci�le odtwarza�a barwy rosyjskiej flagi. �apaj pe�z� ostatkiem si�, z wysuni�tym j�zykiem, wpatrzony w jeden punkt � tam, gdzie zastyg�a w przera�eniu Maria Afanasjewna. Nie skowycza�, nie skamla�, po prostu pe�z�. Przy samej werandzie si�y go opu�ci�y, uderzy� jeszcze �bem w dolny stopie�, zadygota� dwa razy i zamar�. Tatiszczewa zaszele�ci�a sukni�, przechyli�a si� na bok i zanim siostra Pelagia zd��y�a j� podtrzyma�, zwali�a si� na ziemi�, a jej g�owa gruchn�a o sosnowe deski. Pozbawiony kolebki Chapaj jak mi�kka bia�a pi�eczka potoczy� si� po werandzie i �a�o�nie zaskomli� przez sen. IV K��bowisko jadowitych w�y Lekarz nie stwierdzi� udaru, ale i nadziei nie rokowa�. Gor�czka nerwowa � oznajmi�. Nauka medyczna nic tu zdzia�a� nie mo�e. Zdarza si�, �e ca�kiem zdrowy cz�owiek od wstrz�su nerwowego spali si� w niewiele godzin, a tu i wiek zaawansowany, i serce, i histeryczne usposobienie. Zapytany, co mimo wszystko robi�, jak leczy�, pomy�la� i odpowiedzia� osobliwie: �Zabawia� i rozwesela�. Ale czym tu j� zabawia�, je�li ona ca�y czas tylko o jednym m�wi? Czym rozwesela�, je�li jej z oczu bez przerwy �zy lec�? A na dodatek nikogo z bliskich do siebie nie dopuszcza, krzyczy: �Wszyscy jeste�cie mordercami!� Doktor odjecha�, pobrawszy za wizyt� nale�ne honorarium, a na naradzie rodzinnej postanowiono prosi� siostr� Pelagi�, �eby wzi�a na siebie opiek� duchow� nad chor�. Tym bardziej �e i sama Maria Afanasjewna, cho� nie chcia�a widzie� ani wnuk�w, ani s�siad�w, ani nawet administratora, stale o mniszk� pyta�a i wo�a�a j� do siebie do sypialni niemal co godzina. Pelagia sz�a na wezwanie, siada�a u wezg�owia i cierpliwie wys�uchiwa�a rozgor�czkowanych opowie�ci genera�owej. Story pokoju by�y zasuni�te, na stoliku p�on�a lampa pod zielonym aba�urem, pachnia�o any�kiem i mi�towymi pastylkami. Tatiszczewa to chlipa�a, to z przestrachem wtula�a si� w poduszk�, to nagle wpada�a we w�ciek�o��, cho�, prawd� m�wi�c, nie na d�ugo, bo nie mia�a ju� na to si�y. Niemal stale przy jej boku le�a� Chapaj, kt�rego Maria Afanasjewna g�aska�a, nazywa�a sierotk� i przekarmia�a czekolad�. Biedaczek um�czy� si� �miertelnie brakiem ruchu i od czasu do czasu urz�dza� bunt, szczekaj�c i piszcz�c. Wtedy Tania bra�a go na smycz i zabiera�a na spacer, ale przez ca�y czas ich nieobecno�ci gospodyni niepokoi�a si� i co chwila popatrywa�a na wielki zegar �cienny. Pelagia oczywi�cie �a�owa�a cierpi�cej, ale jednocze�nie dziwi�a si�, sk�d w s�abym, ledwie poruszaj�cym j�zykiem cz�owieku bierze si� tyle z�o�ci. Maria Afanasjewna m�wi�a, ca�uj�c Chapaja w pomarszczon� mordk�: � O ile� psy lepsze s� od ludzi! Ws�uchuj�c si� w g�osy, dochodz�ce niewyra�nie sk�d� z g��bi domu, sycza�a nienawistnie: � Nie dom, tylko k��bowisko jadowitych w�y. Albo po prostu, gapi�c si� na r�ce zakonnicy, szybko pobrz�kuj�cej drutami, krzywi�a si�: � A co te� ty, mateczko, tam robisz? Paskudztwo jakie�. Wyrzu� to zaraz. Najbardziej jednak nieprzyjemne by�y ataki podejrzliwo�ci, ogarniaj�ce genera�ow� kilka razy na dzie�. Wtedy w�a�nie s�u�ba rzuca�a si� szuka� siostry Pelagii. Znajdowano j� w jej pokoju albo w bibliotece, albo w parku i prowadzono do starszej pani, a ta, ju� ca�a zje�ona, skulona pod ko�dr� tak, �e wida� by�o tylko b�yszcz�ce, przera�one oczy, szepta�a: � Ju� rozumiem, to Piet�ka, nikt inny! On mnie nienawidzi, chce mojej �mierci! Jego tu przecie� si�� trzymaj�, musz� si� za niego przed policj� t�umaczy�. �Benckendorfem� mnie przezywa� i najgorszymi wyrazami. To on, tielianowowskie nasienie! We wszystkim mu przeszkadzam. Chcia� wiejskie dzieciaczki uczy�, a ja mu nie da�am, bo niczego dobrego ich nie nauczy. Pieni�dzy te� nie daj�, bo swoim nihilistom prze�le. A teraz jeszcze ca�kiem g�ow� straci�, z Ta�k� moj� zachcia�o mu si� �eni�. Z pokoj�wk�! �Nie wa� si�, babciu � powiada � m�wi� jej �ty�, powinna� w niej cz�owieka zobaczy�. Dobre sobie, co? M�j wnuk z latawic� z czeladnej b�dzie si� �eni�! �eby jeszcze j� kocha� bez pami�ci, wszystko si� zdarza, ale nie. To taki jego pomys� � z�o�y� siebie na o�tarzu i tak p�pi�mienn� dziewk� na o�wiecon� kobiet� przerobi�. �Wielkie sprawy � powiada � s� dla wielkich ludzi, a ze mnie cz�owieczek male�ki i sprawa moja te� b�dzie male�ka, za to dobra. Je�li ka�dy z nas cho�by kogo� jednego uczyni szcz�liwym, to ju� �ycia na pr�no nie zmarnuje�. Ja mu na to: �Nie uczynisz dziewczyny szcz�liw� bez mi�o�ci, cho�by� j� ca�� oz�oci�, cho�by� jej wszystkie na �wiecie ksi��ki na g�os przeczyta�. Po co Ta�ce w g�owie zawracasz? Ja ju� nawet narzeczonego jej przyuwa�y�am, syn praso�a, w sam raz b�dzie. A ty w niej tylko niepotrzebn� ambicj� zasiewasz, chcesz, �eby ona przez ca�e �ycie z poczuciem niespe�nienia si� snu�a�. I do tego, to ju� najwi�kszy wstyd, nawet z ni� nie �pi, odmieniec jeden! Ja tak my�l�, �e jakby do niej po nocach �azi�, to szybko by si� wyszumia� i poszed� po rozum do g�owy. No, a co ty na mnie, mateczko, z takim wyrzutem patrzysz? �ycie prze�y�am, to wiem, co m�wi�. A godzin� p�niej ju� co innego chodzi�o jej po g�owie. � Nie, to Nainka. Z udr�ki si� w�ciek�a. Ja ten charakter znam doskonale, sama taka by�am
