Jana...

Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.

W pierwszym dniu zb�r si� obroni�. W drugim zosta� zdobyty i spalony, kosztowno�ci i z�o�one w nim depozyty zrabowano, ksi�gozbi�r r�wnie� spalono. W trzecim szlachta rozgoni�a t�um i uratowa�a s�siedni zb�r aria�ski. Kilku z�apanych na gor�cym uczynku, przypadkowych zreszt� uczestnik�w zaj�� stracono. Protestowa�a szlachta na sejmikach, protestowali r�wnie� niekt�rzy biskupi z Ucha�skim i Karnkowskim, zdaj�c sobie spraw�, �e wybuch nienawi�ci wyznaniowych mo�e gdzie indziej obr�ci� si� przeciw katolikom. Jeden Hozjusz g�o�no chwali� winnych tumultu. Na utrzymaniu spokoju w znacznej mierze zawa�y�a determinacja interrexa. Prymas Ucha�ski nie bawi� si� w rozwa�ania, czy jest bezkr�lewie, lecz by problem rozstrzygn��, zwo�a� na 24 sierpnia sejm do Warszawy, uznawany przez niekt�rych za konwokacyjny. Obes�any tylko przez cz�� wojew�dztw, bez Litwy, Inflant i Prus Kr�lewskich, �adnych natychmiastowych rozwi�za� zaproponowa� oczywi�cie nie m�g�, lecz po burzliwych obradach podj�� we wrze�niu 1574 roku decyzj� najrozs�dniejsz�: wys�a� poselstwo do Henryka, naznaczaj�c mu termin powrotu na 12 maja 1575 roku. Odmowa uwa�ana by� mia�a za rezygnacj� z korony i usprawiedliwi�aby rozpocz�cie nowej elekcji. W oznaczonym dniu 12 maja zebra� si� pod St�yc� w wojew�dztwie sandomierskim zjazd szlachecki. �adnej decyzji jednak podj�� nie zdo�a�. Piecz�towa� jedynie coraz bardziej widoczne rozdwojenie. Szlachta coraz odwa�niej przeciwstawia�a si� prohabsburskim magnatom, nawraca�a do frazeologii z czas�w wielkich sejm�w egzekucyjnych. Odzyska� dawn� energi� schorowany Miko�aj Sienicki, wci�� otoczony powszechnym szacunkiem. Odzyskiwa� zacz�� uznanie szlachty jego s�siad, Jan Za-moyski, skompromitowany wpierw zbyt d�ugim trwaniem przy Walezym. Utrzymanie szlachty w porz�dku nie by�o �atwe. Pod St�yc� pokaza�a si� jej si�a. Tysi�ce wo�a�y zgodnie: "A� do gard� naszych nie chcemy Niemca". Przed szop� senator�w stan�� w nocy krzy� z dwoma napisami. Jeden g�osi�: "Kto cesarza mianuje, ten �mier� sobie gotuje", a drugi: "By by� Fiedor jak Jagie��o, dobrzeby nam z nim be�o". Kandydatura s�abego i nieudolnego syna Iwanowego by�a kandydatur� rozpaczy, gorsz� jeszcze, ni� niegdy� kandydatura jego ojca. Tote� przyw�dcy szlacheccy, nie maj�c wci�� w�asnego wybra�ca, stan�li w ko�cu na stanowisku, �e zjazd st�ycki nie jest ani sejmem, ani elekcj�, �e nawet og�osi� bezkr�lewia nie mo�e. Tym samym wci�� kandydatura habsburska nie mog�a by� oficjalnie zg�oszona. Nie ulega w�tpliwo�ci, �e kryli si� te� za tym dyplomaci i stronnicy francuscy, kt�rzy wiedzieli o tajnym porozumieniu mi�dzy Henrykiem a Maksymilianem. Re�yserem by� tu najpewniej nie krzykliwy Zamoyski, ale Piotr Zborowski, od pocz�tku maj�cy popiera� jednego z kandydat�w Henryka. Gdy wzmaga� si� nacisk Senatu na natychmiastowe przyst�pienie do elekcji, gdy trwa�y ju� przes�uchania pos��w obcych zalecaj�cych swych kandydat�w, szlachta zdecydowa�a si� zerwa� zjazd, usuwaj�c si� do pobliskiego Sieciechowa wraz ze sprzyjaj�cymi jej nielicznymi magnatami. Zjazd w ko�cu rozszed� si� bez �adnego rezultatu, zw�aszcza �e niezwykle dot�d aktywna szlachta ruska na wie�� o tatarskim 184 Wielkie Bezkr�lewie :yl3..jS:,ES,'XM.PY.& najazd tatarski na Ru� sejm konwokacyjny kandydaci do korony Ry�. 151. Dokument Maksymiliana II, cesarza i kr�la polskiego elekta z 23 marca 1576 roku, potwierdzaj�cy artyku�y henrycja�skie (Muzeum Czartoryskich w Krakowie). naje�dzie pospieszy�a broni� swoich dom�w. Inicjatywa zwo�ania ewentualnej konwo-kacji i elekcji pozosta�a w gestii prymasa. Lecz d�u�ej ju� zwleka� nie by�o mo�na. Pierwszy najazd tatarski okaza� si� rekonesansem. Gdy szlachta, przekonana, �e niebezpiecze�stwo min�o, rozjecha�a si� do dom�w, wtargn�y na Ru� Czerwon� i Podole pot�ne krymskie czambu�y pod samym chanem. Zanim zebra�o si� rycerstwo, uszli z ogromnym �upem i licznym jasyrem, uprowadzaj�c podobno 50 ty�. je�c�w i wielkie stada byd�a. "Wieczna sromota i nienagrodzona szkoda, Polaku" - pisa� na wie�� o tym Jan Kochanowski, przestrzegaj�c, aby nie powsta�o nowe przys�owie: "Polak przed szkod� i po szkodzie g�upi". Niepokoj�ce wie�ci o prowokacjach moskiewskich dochodzi�y te� z Inflant. Prymas zareagowa� szybko. Pospiesznie zwo�any na 3 pa�dziernika do Warszawy sejm konwokacyjny mia� sk�ad niezbyt reprezentacyjny i trudno nawet by�o go za prawdziwy sejm uzna�, lecz dzi�ki temu naznaczono wreszcie termin prawdziwego sejmu elekcyjnego pod Warszaw� na 7 listopada 1575 roku. Kandydatura cesarza zdawa�a si� mie� najwi�ksze szans�. Za Habsburgiem byli w wi�kszo�ci magnaci koronni i ca�a Litwa, kt�r� zap�dzi� do tego obozu strach przed Moskw�. Szlachta koronna opowiada�a si� za niesprecyzowan� kandydatur� "Piasta", lecz Piasta brakowa�o. Wymieniano Andrzeja T�czy�skiego, wywodz�cego si� wedle rodowej legendy od przedpiastowskich w�adc�w lokalnych, oraz Jana Kostk�, �onatego z Zofi� Odrow��ank� ze Sprowy, wnuczk� Piast�w mazowieckich; obaj zwalczani jednak byli za�arcie przez Zborowskich. Wyp�yn�a raz jeszcze kandydatura pe�nego waha� Ro�mberka, kt�ry jednak w ko�cu nie odwa�y� si� konkurowa� ze swoim w�adc�

Jana...

Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.

Linki