Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
8. Zastosowaa intensywniejsze oowietlenie w miejscach przeznaczonych na przechodzenie z jednego pomieszczenia do drugiego, na korytarzach i klatkach schodowych. 9. Zmodyfikowaa drzwi w ten sposób, aby otwiera3y sie do wewn1trz pokoju, a nie na zewn1trz. Jeoli chodzi o drzwi wewn1trzne, to najkorzystniej stosowaa drzwi przesuwane. 10. Zamontowaa porecze na klatkach schodowych i korytarzach. Oznaczya koniec poreczy znakiem dotykowo rozpoznawalnym. 11. Miea plan ewakuacji na wypadek koniecznooci nag3ego opuszczenia mieszkania czy domu. 12. Miea ksi1?eczke zawieraj1c1 informacje dotycz1ce sposobu komunikowania sie z poszczególnymi g3uchoniewidomymi mieszkancami, umieszczon1 w widocznym miejscu, aby personel jak i osoby odwiedzaj1ce mog3y zapoznaa sie z ni1. Adaptacja pokoju dziennego pobytu 1. Unikaa w mieszkaniu niskich mebli, takich jak taborety, których wysokooa jest poni?ej poziomu kolan. 2. Unikaa sto3ów i innych mebli z wystaj1cymi blatami i rogami; unikaa sto3ów okr1g3ych, które nie zapewniaj1 dobrej orientacji. 3. Ustawiaa meble pod ocianami i w pewnej odleg3ooci od miejsc przeznaczonych na przechodzenie z jednego pomieszczenia do drugiego. 4. U?ywaa drewnianych i wyocie3anych mebli o kolorze kontrastuj1cym z kolorem ocian. 5. U?ywaa owiat3a o kolorach, które kontrastuj1 z kolorem ocian. A d a p t a c j a k u c h n i 1. U?ywaa obrusów, serwet i serwetek, które kontrastuj1 z kolorem naczyn u?ywanych przy spo?ywaniu posi3ków. 2. Zamontowaa przesuwane drzwiczki przy szafkach kuchennych lub je usun1a i zast1pia zasuwanymi zas3onkami. 3. U?ywaa sto3ów i innych mebli o zaokr1glonych rogach blatów. 4. U?ywaa lamp z ruchomym ramieniem, aby moa 3atwo oowietlia p3aszczyzne pracy. Zorganizowaa sobie prace w kuchni w sposób, który nie bedzie wymaga3 czestej zmiany miejsca. 5. Dodatkowo oowietlaa lub zaopatrywaa w znaki dotykowe kuchenke, zlewozmywak, kuchenke mikrofalow1 i inne przedmioty stosowane w kuchni. 6. Zamontowaa listewki o wysokooci 5 milimetrów na krawedziach blatów mebli, na których wykonuje sie czynnooci kuchenne, aby zapobiec zsunieciu sie ró?nych u?ywanych przedmiotów. 7. U?ywaa jak najwiecej kolorów kontrastowych, gdziekolwiek jest to mo?liwe, np. u?ywaa deske do krojenia o ciemnym kolorze, jeoli blat jest jasny. 8. W zale?nooci od potrzeb u?ywaa wibruj1cego lub brajlowskiego minutnika, albo z powiekszonymi cyframi, mierniki p3ynu w szklance czy dzbanku i inne przedmioty ogólnie dostepne, które mog1 bya przydatne; w miare potrzeby, oznaczaa napisami (znakami) brajlowskimi przedmioty u?ywane w kuchni. A d a p t a c j a s y p i a l n i 1. Zainstalowaa wibracyjny system alarmowy przy ka?dym 3ó?ku i owietlny migaj1cy system alarmowy w sypalniach, jak równie? w miare potrzeby w innych pomieszczeniach. 2. U?ywaa 3ó?ka bez wystaj1cych elementów ponad p3aszczyzne do le?enia. 3. Zainstalowaa oowietlenia wewnetrzne w szafach z odzie?1. A d a p t a c j a 3 a z i e n k i 1. Wyposa?ya 3azienke w urz1dzenia o kolorach kontrastuj1cych z kolorem ocian. 2. Przymocowaa lustro dok3adnie do powierzchni ociany. 3. Zainstalowaa porecze przy wannie i przy prysznicu. 4. Zainstalowaa po obu stronach lustra dodatkowe oowietlenie. 5. U?ywaa reczników do twarzy i k1pielowych oraz szczoteczek do zebów w kontrastuj1cych kolorach. Adaptacja otoczenia mieszkania i domu 1. Wy3o?ya p3ytkami lub ceg3ami ganki prowadz1ce do domu jak równie? ocie?ki (chodniki) na podwórzu w pewnej odleg3ooci od ocian. Nie wyk3adaa kamieniami lub piaskiem. 2. Zainstalowaa odpowiednie oowietlenie wzd3u? ganków, chodników i stopni schodów. 3. Dobieraa sobie skrzynke pocztow1 o kontrastuj1cym kolorze. 4. Zasadzia odpowiednie krzewy lub ?ywop3ot na wysokooci talii i klatki piersiowej, który u3atwi orientacje wokó3 domu. 5. Zaistalowaa odpowiednie oowietlenie na stopniach prowadz1cych do domu. W konkretnych przypadkach mog1 zaistniea inne potrzeby i mo?liwooci adaptacji orodowiska mieszkalnego osoby g3uchoniewidomej. Z A K O N C Z E N I E W pracy tej stara3em sie przedstawia zagadnienia edukacji i rehabilitacji osób g3uchoniewidomych w mo?liwie jak najszerszym zakresie. Zdaje sobie sprawe z tego, ?e poszczególne zagadnienia nie zosta3y w wyczerpuj1cy i zadawalaj1cy sposób przedstawione. Wynika to st1d, ?e w dalszym ci1gu woród fachowców trwaj1 dyskusje, jak je rozwi1zywaa w najkorzystniejszy dla osób g3uchoniewidomych sposób. Dowodem tego s1 liczne konferencje i seminaria odbywaj1ce sie co roku, poowiecone zagadnieniom osób g3uchoniewidomych. Podkreolia trzeba, ?e w tej dziedzinie istnieje bardzo du?a i owocna wspó3praca miedzynarodowa