M...

projektowa� dekoracje teatralne, wn�trza, meble. Zajmowa� si� te� grafik� u�ytkow�, g�. ksi��kow�. T. Adamowicz J�zef Mehoffer, Warszawa 1976. A. Ra-dajewski J�zef Mehoffer, Warszawa 1976. Memling Hans, ur. mi�dzy 1430 a 1440, zm. 1494, malarz niderl. By� prawdopodobnie uczniem R. van der Weydena w Brukseli i by� mo�e malarza niem. S. Lochnera w Kolonii. Mieszka� i tworzy� w Brugii. Jego obrazy - zwykle pogodne, liryczne, pe�ne poezji i wdzi�ku - zyska�y wielkie powodzenie u wsp�czesnych. M. nawi�zywa� wielokrotnie do tw�rczo�ci swych wielkich poprzednik�w, zw�. van der Weydena, szczeg�lnie wtedy, gdy mia� stworzy� obrazy o wymowie dramatycznej, np. S�d Ostateczny (ob. w Muzeum Narodowym w Gda�sku). M. oddawa� urod� ludzi i rzeczy czystymi, intensywnymi kolorami o przewadze barw ciep�ych, mi�kkim modelunkiem. Do najlepszych jego dzie� nale�� wizerunki tronuj�cej Madonny z Dzieci�tkiem, portrety: Martina van Nieuwenhove, ma��onk�w Portinari, o�tarze: Trzech Kr�li, Mistycznych za�lubin �w. Katarzyny, Op�akiwania, �wi�tego Krzysztofa, M�ki Pa�skiej, relikwiarz ze scenami z legendy �w. Urszuli. J. Bia�ostocki, M. Walicki Hans Memling, ..S�d Ostateczny", Warszawa 1981. P. Trzeciak Hans Memling, Warszawa 1977. Merlini Merlini Dominik, ur. 1730, zm. 1797, architekt w�., od ok. 1750 dziataj�cy w Polsce. By� architektem kr�lewskim, a nast�pnie architektem Rzeczypospolitej. Pracowa� gl. dla kr�la Stanis�awa Augusta Poniatowskiego. Przebudowa� Zamek Ujazdowski, wn�trza Zamku Kr�lewskiego w Warszawie. Prowadzi� budow� zespo�u pa�acowego w �azienkach (m.in. pa�ac Na Wyspie - rozbudowa. Bia�y Domek, pa�ac My�liwski, wodozbi�r i Stara Pomara�czarnia z teatrem). Projektowa� pa�ac w Opolu Lubelskim, pa�ace w Jab�onnie i Kr�likami� w Warszawie. Jako architekt Rzeczypospolitej prowadzi� restauracj� gmach�w pa�stwowych (przebudowa� Trybuna� w Lublinie, w 1783 odbudowa� po po�arze pa�ac Krasi�skich). M. przeszed� w tw�rczo�ci ewolucj� od form p�nego baroku do klasy-cyzmu. Tworzy� dzie�a wyr�niaj�ce si� indywidualnym charakterem na tle �wczesnej architektury klasycy stycznej. Przyczyni� si� do skrystalizowania typu wn�trza reprezentacyjnego, zw. wn�trzem w stylu Stanis�awa Augusta (zachowa� w nich cechy barokowe, zami�owanie do mocnych form, kolor�w i z�oce�). W tw�rczo�ci si�ga� do koncepcji jednego z najwybitniejszych przedstawicieli w�. architektury XVI w. - A. Palladia (Kr�li-karnia). W. Tatarkiewicz Dominik Merlini, Warszawa 1955. Micha� Anio� (w�a�c. Michelangelo Buo-narroti), ur. 1475, zm. 1564, w�. rze�biarz, malarz, architekt, poeta, jeden z najznakomitszych i najwszechstronniejszych artyst�w renesansu. Ambitny, ale i pe�en kompleks�w, by� typem samotnika. Uczy� si� we Florencji - malarstwa u malarza w�. D. Ghirlandaia, rze�by u Bertolda, kustosza rze�b antycznych w Ogrodach Medycejskich �w. Marka. W 1490-92 przebywa� na dworze Loren- za de Medici, gdzie zetkn�� si� ze �rodowiskiem humanist�w florenckich. Przebywa� g�. we Florencji lub w Rzymie, dok�d by� wzywany przez kolejnych papie�y w celu realizacji ich zam�wie�. Ju� w najwcze�niejszych p�askorze�bach Madonna na schodach. Walka Centaur�w z Lapita-mi M.A. przezwyci�y� styl wczesnego renesansu, stosuj�c formy bardziej ruchliwe, o wi�kszej sile dramatycznej. Do wczesnych dzie� nale�� tak�e rze�ba Bachus, Pi�ta w bazylice �w. Piotra w Rzymie i ogromny (5,5 m) pos�g Dawid (nie-gdy� przed Palazzo Vecchio, ob. w Akademii Sztuk Pi�knych we Florencji). Mocna, atletyczna posta� biblijnego bohatera Dawida zosta�a uj�ta zgodnie z antycznym kanonem pi�kna i jest wyrazem podziwu M.A. dla staro�ytnych idea��w estetycznych. Z wczesnego okresu tw�rczo�ci pochodzi r�wnie� obraz �wi�ta Rodzina (tzw. Tondo Doni). W tym czasie artysta przygotowywa� tak�e karton do fresku Bitwa pod Cascin�, maj�cego zdobi� Sal� Wielkiej Rady w Palazzo Vecchio we Florencji. Cho� fresk nie zosta� wykonany, karton M.A. by� dla wielu artyst�w "szko�� rysunku" muskularnych m�skich postaci ruchu. W 1505 M.A. otrzyma� od papie�a Juliusza II zam�wienie na realizacj� jego nagrobka w bazylice �w. Piotra. Z powodu k�opot�w finansowo-organizacyjnych, wynik�ych po �mierci papie�a, prace nad nagrobkiem nigdy nie zosta�y uko�czone. M.A. wykona� natomiast kilka znakomitych rze�b do tego nagrobka, m.in. Moj�esza (ustawionego na grobie Juliusza II w ko�ciele San Pi�tro in Vincoli w Rzymie). W 1509-12 na zlecenie Juliusza II M.A. wykona�, cho� podj�� si� tego niech�tnie, dekoracj� sklepienia kaplicy Syk-sty�skiej w pa�acu watyka�skim. Przez cztery lata pracowa� samotnie, wysoko na rusztowaniu. Dokona� podzia�u sklepie- Michal Anio� ni� na pola za pomoc� malowanych element�w architektonicznych. Na tle tej iluzyjnej architektury znalaz�y si� te� ilu-zyjne rze�by - akty atletycznych m�odzie�c�w, �wiadcz�ce o doskona�ej znajomo�ci budowy cia�a ludzkiego i o niezwyk�ej umiej�tno�ci oddania ruchu. W poszczeg�lnych polach namalowa� sceny z historii biblijnych od stworzenia �wiata do czas�w Noego, w ni�szej cz�ci sklepienia wyobrazi� prorok�w i sybille. W 1520-34 M.A. pracowa�, na zlecenie kardyna�a Giuliana de Medici, nad nagrobkami Medyceusz�w w ko�ciele San Lorenzo we Florencji. Giulianowi (ksi�ciu de Nemours), przedstawionemu jako witalny i pe�en werwy w�dz antyczny, towarzysz� personifikacje dnia i nocy; pogr��onemu w kontemplacji Lorenzo-wi (ksi�ciu Urbino) - uosobienia zmierzchu i �witu. Z inicjatywy Giuliana de Medici (ju� jako papie�a Klemensa VII) M.A. wybudowa� przedsionek biblioteki medycejskiej (tzw. Laurenziany) przy ko�ciele San Lorenzo we Florencji. Zastosowa� tam plastyczne, tr�jwymiarowe, dynamiczne formy architektoniczne, komponowane w nowy, niekonwencjonalny, odbiegaj�cy od klasycznych zasad spos�b. W 1536-41, na zlecenie papie�a Paw�a III, M.A. namalowa� w kaplicy Syksty�skiej olbrzymi fresk przedstawiaj�cy S�d Ostateczny. Centraln� postaci� fresku jest at-letyczny Chrystus w typie heraklejskim ukazany w gwa�townym ruchu i dramatycznym ge�cie rozdzielenia sprawiedliwych od pot�pionych. Ca�a kompozycja jest t�umna i burzliwa. Ruch odbywa si� po linii owalu: pot�pieni opadaj� w otch�a�, zbawieni unosz� si� w niebiosach. Na zlecenie papie�a M.A. zaprojektowa� rozwi�zanie urbanistyczne Kapitelu w Rzymie, kontynuowa� budow� bazyliki �w. Piotra, kszta�tuj�c doln� parti� centralnej Micha� Anio� Moj�esz, 1513-16 budowli jako masywny blok, stanowi�cy monumentalny cok� pod pot�n� kopu�� o przekroju p�eliptycznym. W wieku 89 lat M.A