Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
—Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 27, póz. 96). W myœl jego przepisów z³o¿a kopalin nie stanowi¹ce czêœci sk³adowych nieruchomoœci gruntowej s¹ w³asnoœci¹ Skarbu Pañstwa. W granicach okreœlonych przez ustawy Skarb Pañstwa mo¿e, z wy³¹czeniem innych osób, korzystaæ ze z³ó¿ kopalin oraz rozporz¹dzaæ prawem do nich przez ustanowienie u¿ytkowania górniczego (art. 7). W sprawach nie unormowanych w ustawie do w³asnoœci z³ó¿ kopalin stosuje siê odpowiednio przepisy o w³asnoœci nieruchomoœci gruntowej (art. 8). W œwietle powy¿szych regulacji nale¿y odró¿niæ: a) kopaliny po³o¿one poni¿ej dolnej granicy nieuruchomoœci w rozumieniu art. 143 k.c. oraz b) kopaliny po³o¿one powy¿ej tej granicy, a wiêc niejako ,,wewn¹trz" danej nieruchomoœci gruntowej. Kopaliny wymienione w pkt a) nie stanowi¹ czêœci sk³adowych nieruchomoœci gruntowych i tym samym nie nale¿¹ do w³aœcicieli tych nieruchomoœci. Natomiast kopaliny wymienione w pkt b), a wiêc znajduj¹ce siê w granicach nieruchomoœci gruntowej, stanowi¹ w³asnoœæ jej wtaœciciela. Do powy¿szego dodaæ nale¿y, ¿e opisana w³asnoœæ górnicza nie jest — podobnie jak w³asnoœæ wód — w³asnoœci¹ w rozumieniu art. 140 k.c., gdy¿ jej przedmiotem nie jest rzecz — ani nieruchoma, ani ruchoma; jest to wprawdzie „przedmiot materialny", ale nie wyodrêbniony z ca³oœci przyrody. Mamy tu wiêc do czynienia z w³asnoœci¹ œni generis. Por. §6, IV i § 12, II9 VI. Przepisy prawa lotniczego z 31 V 1962 r. (Dz.U. Nr 32, póz. 153 z póŸn. zm.) maj¹ (wraz z przepisami wykonawczymi) dla problemu zasiêgu przestrzennego w³asnoœci o tyle znaczenie, ¿e w zasadzie nie pozwalaj¹ na zbyt niskie loty. W pewnych wiêc wypadkach notoryczne wykonywanie takich lotów (np. przez samolot sportowy) nad okreœlon¹ nieruchomoœci¹ mog³oby stanowiæ naruszenie prawa w³asnoœci'". prawnego górnictwa. Warszawa 1974, s. 176 i nast.; S. Surowiec, W. Tarasiewicz. T. Zwiêgliñska: Prawo wodne — komentarz.. Warszawa 1981;S. Rudnicki; O w³asnoœci wód. NP 1982, nr 7-8, s. 78. 8 Bli¿ej o w³asnoœci kopalin patrz: T. Ptodowski (przedmowa B. Krupiñskiego): Prawo górnicze — komentarz. Warszawa 1963; A. Agopszowicz: Zarys systemu prawnego górnictwa, Katowice, t. l — 1979, t. II — 1980; A. Wasilewski: Obszar górniczy. Warszawa 1969; R. Mikosz: „Ograniczenia" w³asnoœci na przyk³adzie prawa górniczego. Katowice 1982. Z nowszej literatury: S. Wójcik: Problem uprawnieñ do zióz kopalin (w zwi¹zku z reform¹ prawa górniczego), PiP 1992, nr l, s. 57; R. Mikosz: Kilka uwag o u¿ytkowaniu górniczym, w: Rozprawy z prawa cywilnego i ochrony œrodowiska (Ksiêga dla uczczenia pracy naukowej prof. A. Agopszowicza), s. 174. 9 Dalsze przepisy ustawy (art. 9 i 13) normuj¹ tzw. u¿ytkowanie górnicze. 10 T. Uczyñski: Polskie prawo lotnicze z komentarzem. Warszawa 1966. § 12. Podmiot i przedmiot oraz przestrzenne i czasowe granice w³asnoœci 83 VII. Jak to wyjaœniono w § 4, II, prawa rzeczowe mog¹ byæ ukszta³towane jako prawa bezterminowe lub terminowe (czasowe), z teoretycznego punktu widzenia dotyczy to tak¿e prawa w³asnoœci. Jest to problem czasowych granic prawa w³asnoœci. Klasycznym przyk³adem w³asnoœci ograniczonej w czasie by³a w naszym ustawodawstwie tzw. w³asnoœæ czasowa, uregulowana w art. 100 i nast. pr. rzecz. W myœl tych przepisów przeniesienie w³asnoœci nieruchomoœci przez Skarb Pañstwa albo przez zwi¹zek samorz¹du terytorialnego mog³o nast¹piæ z zastrze¿eniem, ¿e z up³ywem oznaczonego terminu (30 do 80 lat) w³asnoœæ powróci samym przez siê prawem do zbywcy. W ten sposób nabywca stawa³ siê w³aœcicielem na okreœlony czas, a wiêc przys³uguj¹ce mu prawo w³asnoœci by³o prawem terminowym. Pañstwu (zwi¹zkowi samorz¹du terytorialnego) natomiast przys³ugiwa³o ograniczone prawo rzeczowe, zwane prawem powrotu, którego treœci¹ by³o to, ¿e z up³ywem czasu oznaczonego w umowie w³asnoœæ przejdzie ex legê z powrotem na pañstwo. W œwietle obowi¹zuj¹cego obecnie ustawodawstwa w³asnoœæ jest prawem bezterminowym. W szczególnoœci nie powstaje ona jako prawo terminowe z mocy ustawy. Mo¿e natomiast dojœæ do powstania w³asnoœci terminowej — ale tylko w ograniczonym zakresie — z woli osób zainteresowanych, a wiêc na podstawie czynnoœci prawnej. Ograniczony zakres takiej mo¿liwoœci przejawia siê przede wszystkim w tym, ¿e w³asnoœæ terminowa nie mo¿e byæ ustanowiona co do nieruchomoœci gruntowych. Zgodnie bowiem z art. 157 § l k.c. w³asnoœæ nieruchomoœci nie mo¿e byæ przeniesiona pod warunkiem ani z zastrze¿eniem terminu. Obecnie wiêc powo³anie do ¿ycia opisanej wy¿ej w³asnoœci czasowej nie by³oby — nawet co do gruntów pañstwowych — dopuszczalne. Swoist¹ natomiast w³asnoœæ terminow¹ przewiduje ustawa co do budynków stanowi¹cych odrêbne od gruntu nieruchomoœci. Zgodnie bowiem z art