Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.

 

Uważają one, że kobiety mogą być jednocześnie -j w różnym stopniu na różnych etapach życia - oddane pracy i rodzinie. Jak pokazały badania prowadzone wśród zatrudnionych w przemyśle w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych (zob. ; Goldthorpe et al. 1968-1969), pracownicy bardzo różnie i różnorodnie podchodzą do swojej pracy i cenią sobie zarówno osiąganą dzięki niej satysfakcję, jak korzyści materialne. To samo ich zdaniem dotyczy wspótczesnych kobiet, które w różnych kontekstach kulturowych starają się pogodzić wymagania, jakie stawia przed nimi praca i rodzina (zob. Crompton, Harris 1998). Na podstawie wywiadów z wielonarodową grupą pracujących kobiet z Rosji, Wielkiej Bry-| tanii, Norwegii, Francji i Czech Crompton i Harris stwierdziły, że pojawiające się w biografiach i kobiet postawy wobec rodziny i pracy są bardzo złożone i zmienne. Na przykład kobieta, która : w młodości z entuzjazmem realizowała karierę zawodową, może w którymś momencie uznać za I rzecz najważniejszą wychowanie dzieci, ale to nie znaczy, że później z równym zapałem znów I nie odda się pracy. Okazuje się, że kobiety nie tyle są „oddane" bądź „nie oddane" pracy, ile I „konstruują" swoje indywidualne biografie ze względu na możliwości i ograniczenia, na jakie " natrafiają na różnych etapach życia. Wiele osób krytycznie nastawionych do poglądów Hakim zgadza się, że kobiety faktycznie decydują o tym, czy chcą pracować, i że te wybory mają wpływ na pozycję kobiet na rynku pracy w ogóle, nie można jednak ich zdaniem mówić o decyzjach „racjonalnych" tak, jakby były zawieszone gdzieś w próżni. Na decyzje o podjęciu pracy wpływają okoliczności praktyczne, postawa rodziny i normy kulturowe. Diagram 13.5. Zatrudnienie mężczyzn i kobiet w pełnym i niepełnym wymiarze godzin (Wielka Brytania, 1984-1998) 15 wiązki domowe często wybierają tę formę zatrudnienia. W wielu przypadkach okazuje się to bardzo dobrym wyjściem i kobiety, które w innym wypadku byłyby zmuszone w ogóle zrezygnować z pracy zawodowej, dzięki możliwości pracy w niepełnym wymiarze godzin pozostają czynne zawodowo. Jednak taka praca ma swoje niedogodności, jak niskie zarobki, niepewność zatrudnienia i małe szansę na awans. mężczyźni pracujący w pełnym wymiarze godzin 10 kobiety pracujące w pełnym wymiarze godzin kobiety pracujące w niepełnym wymiarze godzin mężczyźni pracujący w niepełnym wymiarze godzin 1984 1987 1990 1993 1996 1998 Praca niepełnoetatowa ma dla kobiet wiele zalet i zdecydowana część ogólnego wzrostu aktywności zawodowej kobiet od lat pięćdziesiątych do osiemdziesiątych odpowiada właśnie tej formie zatrudnienia. W Wielkiej Brytanii do 1994 roku kobiety stanowiły 78% wszystkich osób pracujących w niepełnym wymiarze (zob. ibid., a także diagram 13.5). Pod tym względem Wielka Brytania odbiega nieco od innych krajów uprzemysłowionych: odsetek kobiet pracujących w niepełnym wymiarze godzin jest tu najwyższy. Zródto: „Social Trends" 1999: 76 (za: Labour Force Survey, Office for National Statistics) [Crown copyright]. Dlaczego stosunkowo tak wiele kobiet pracuje w niepełnym wymiarze godzin? 416 Rozdział 13. Praca i życie gospodarcze Socjologowie od dawna badają to zjawisko i próbują wytłumaczyć, dlaczego w porównaniu z innymi krajami tak wyraźnie zaznacza się ono w Wielkiej Brytanii. Badania wykazały, że osoby pracujące w niepełnym wymiarze godzin są gorzej opłacane, ich stanowisko jest mniej bezpieczne, a większa swoboda oznacza często wymóg większej dyspozycyjności! Jednakże pracujące w niepełnym wymiarze godzin, kobiety twierdzą na ogół, że są zadowolone. Pytane, dlaczego pracują w niepełnym wymiarze godzin, odpowiadają, że przede wszystkim dlatego że nie chcą pracować w pełnym wymiarze. Niektórzy badacze twierdzą, że są dwa różne „typy" kobiet - kobiety oddane pracy poza domem i kobiety nie zaangażowane w pracę, nie kwestionujące tradycyjnego podziału pracy (zob. Hakim 1996). Zgodnie z tym stanowiskiem kobiety często same chętnie wybierają pracę w niepełnym wymiarze godzin, aby móc wywiązać się z obowiązków domowych. Jednak z pewnych ważnych powodów kobiety nie mają wielkiego wyboru. Większość mężczyzn nie poczuwa się do obowiązku opieki nad dziećmi. Dla kobiet, na które spada ten obowiązek (razem z innymi obowiązkami domowymi, o czym dalej), ale nadal chcą lub muszą pracować zarobkowo, praca w niepełnym wymiarze godzin z konieczności jawi się jako opcja optymalna. (Omówienie sporu o „stosunek kobiet do pracy" zob. ramka). Zróżnicowanie zarobków W Wielkiej Brytanii średnia płaca kobiety pracującej zawodowo jest znacznie niższa od średniej płacy mężczyzn, chociaż od lat siedemdziesiątych różnica ta nieco się zmniejszyła