Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Pod koniec grudnia 1929 r. Bartel utworzył nowy gabinet, w którym zabrakło najbardziej krytykowanych ministrów z rządu pułkowników. Opozycja uznała to za swój sukces i zapowiedź bardziej demokratycznych metod rządzenia. Piłsudski złagodził nacisk na Sejm, by uzyskać uchwalenie budżetu, ale nie zamierzał kontynuować łagodniejszej linii. W marcu 1930 r. Bartel ustąpił, a nowy rząd utworzył prezes BBWR Sławek, zwolennik rządów twardej ręki. Opozycja nie chciała się z tym pogodzić. W kwietniu 1930 r. przywódcy Cen- trolewu zażądali nadzwyczajnej sesji Sejmu w celu uchwalenia wotum nieufności dla rządu Sławka, zakończenia sprawy Czechowicza i podjęcia walki z kryzysem. Sesję Sejmu zwołano na koniec maja, jednak natychmiast ją odroczono o 30 dni, a pod koniec czerwca sesję zamknięto, mimo że Sejm nie rozpoczął obrad. Posłowie i senatorowie Centrolewu, zebrani w sali Senatu, zażądali ustąpienia „rządów dyktatury Józefa Piłsudskiego" i powrotu do demokracji. W Krakowie odbył się Kongres Obrony Prawa i Wolności Ludu, który zapowiedział obalenie dyktatury sanacyjnej (zob. s. 257). Niektórzy przywódcy Centrolewu umawiali się na spotkanie w Warszawie, przy tworzeniu „rządu robotniczo-chłopskiego". W odpowiedzi Piłsudski ponownie sam stanął na czele rządu i udzielił nowego wywiadu, nazywając organizatorów Kongresu „łotrami". W sierpniu prezydent Mościcki rozwiązał Sejm i Senat, zapowiadając nowe wybory na jesieni. Starcie między opozycją i rządem sanacyjnym wydawało się nieuniknione. Polityka zagraniczna. Wzmocnienie pozycji Niemiec w wyniku układów lokarneńskich spowodowało nasilenie tendencji rewizjonistycznych w polityce Berlina. W styczniu 1927 r. sam minister Stresemann oświadczył, że traktat wersalski nie wyklucza zmian wschodniej granicy Niemiec. Ustępliwość Francji wobec Niemiec i osłabienie sojuszu polsko-francuskiego budziły rosnący niepokój dyplomacji polskiej. Rząd angielski powitał przewrót majowy przychylnie, ale sporne problemy polsko-niemieckie były Wielkiej Brytanii obojętne. Po podpisaniu paktu Brianda-Kellogga (zob. s. 193) dyplomacja polska próbowała wykorzystać chęć Kremla przystąpienia do paktu, sugerując wprowa- dzenie do tekstu układu zakazu „podżegania do rewolucji", tylko tak bowiem można było nazwać niektóre oficjalne oświadczenia radzieckie. Stanowisko pol- skie poparły Włochy, ale inne państwa zrezygnowały z nacisku na ZSRR, który ostatecznie przystąpił do paktu we wrześniu 1928 r. bez dodatkowych warunków. W grudniu 1928 r. Kreml zaproponował Poisce podpisanie dwustronnego proto- kołu, według którego pakt Brianda-Kellogga nabrałby mocy dla ZSRR i Polski natychmiast po jego ratyfikacji przez oba państwa, niezależnie od terminu raty- fikowania go przez inne strony. Dyplomacja polska zdołała przyciągnąć do porozumienia także innych sąsiadów ZSRR: Estonię, Łotwę i Rumunię. W lutym 1929 r. Polska podpisała protokół Litwinowa stwierdzający, że jego sygnatariusze wyrzekają się stosowania siły w dochodzeniu swych pretensji terytorialnych. Dotyczyło to więc także roszczeń radzieckich wobec rumuńskiej Besarabii oraz Kresów Wschodnich Polski. 230 W 1926 r. doszło do zaostrzenia stosunków polsko-litewskich. W grudniu 1926 r., po nacjonalistycznym przewrocie w Kownie, władze litewskie nasiliły szykany wobec mniejszości polskiej, a rząd Litwy oskarżył Polskę w Lidze Narodów o agresywne zamiary. Kreml ostrzegł, że pogwałcenie niepodległości Litwy uzna za wstępny krok do agresji na ZSRR. Cała ta presja była sztuczna. Rząd Rzeczypospolitej wyjaśnił, że pragnie nawiązania z Litwą normalnych stosunków dyplomatycznych. W grudniu 1927 r. doszło do spotkania Piłsudskiego z premierem litewskim Augustinasem Voldemarasem, podczas którego marszałek zażądał wprost odpowiedzi na pytanie, czy Litwa chce wojny, czy pokoju. Voldemaras nie mógł odpowiedzieć inaczej, jak „pokoju", wobec czego Liga Narodów przyjęła jego oświadczenie, że Litwa nie jest w stanie wojny z Polską, oraz stwierdzenie Piłsudskiego, że Polska uznaje niepodległość i całość teryto- rialną Litwy. Mimo to wzajemne stosunki pozostały napięte