Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
powsta³a obszerna biografia œwiêtego S¹ wy opracowana przez mnicha Domentiana. Na jej podstawie u schy³ku XIII w. napisa³ nowy ¿ywot œwiêtego Sawy utalentowany literat mnich Teodozije. Arcybiskup serbski Dani³o, zmar³y w 1337 r., i jego anonimowy kontynuator pozostawili obszerny zbiór biografii zatytu³owany ¯ywot królów i arcybiskupów serbskich doprowadzany do czasów cara Duszana. U schy³ku XIV w. g³ówny oœrodek piœmiennictwa s³owiañskiego przeniós³ siê z Serbii do Bu³garii, w której odnow¹ piœmiennictwa s³owiañskiego, reform¹ ortografii i oczyszczaniem ksi¹g koœcielnych od ska¿eñ zaj¹³ siê Eutymiusz, patriarcha tyrnowski (1375— 1393), uczeñ Teodozego, zwolennika mistyczno-ascetycznej nauki isichiastów szerz¹cej siê wówczas w Bizancjum. Oœrodkiem reformy piœmiennictwa by³ obok Tyrnowa Kilifarewski monaster po³o¿ony w pobli¿u Tyrnowa, siedziba Teodozego. Dzia³alnoœæ i wp³yw szko³y pisarskiej Eutymiusza by³ równie g³êboki, jak w okresie poprzednim wp³yw serbskiej szko³y œwiêtego Sawy. Uczniami i kontynuatorami prac Eutymiusza byli Konstantyn Kostenecki, zwany Filozofem, Cyprian i Grzegorz Camb³ak, którzy po upadku Tyrnowa w 1393 r. przenieœli tradycje tyrnowskiej szko³y piœmienniczej do Serbii, na Ruœ Zachodni¹ objêt¹ granicami Wielkiego Ksiêstwa Litewskiego i do Moskwy. W Serbii powsta³a nowa szko³a piœmiennictwa cyrylickiego z oœrodkiem w monasterze Resawskim we wschodniej Serbii. Rozkwit jej przypad³ na czasy despotowiny serbskiej w XV w. X. BANOWINA I KRÓLESTWO BOŒNI POWSTANIE BANOWINY BOŒNIACKIEJ PO UPADKU w po³owie X w. serbskiej monarchii ksiêcia Czas³awa Boœnia podzieli³a los pozosta³ych ziem serbskich wchodz¹c w zale¿noœæ od carstwa bu³garskiego, a po œmierci cara Iwana W³adys³awa w 1018 r. od Bizancjum jako ksiêstwo lenne. W okresie rozkwitu potêgi Zety jej król Konstantyn Bodin osadzi³ w Boœni swego namiestnika, knezia Stefana. Namiestnicy ci nosili w XI w. tytu³ bana, nadawany zarówno w Serbii, jak i Chorwacji zarz¹dcom wielkich terytoriów pogranicznych. Tytu³ ten w³adcy Boœni zachowali tak¿e w XII w. jako lennicy królów wêgierskich lub cesarzy bizantyñskich. W po³owie XII w. król wêgierski osadzi³ w Boœni Boriæia jako swego bana. Po raz ostatni Bizancjum posiada³o zwierzchni¹ w³adzê nad Boœni¹ w latach 1167 — 1180. Cesarz Manuel Komnen osadzi³ w niej bana Kulina (oko³o 1180 — 1204), który po jego œmierci uzna³ siê lennikiem wêgierskim, d¹¿y³ jednak stale, podobnie jak Stefan Nemania, do zdobycia pe³nej samodzielnoœci politycznej. W 1189 r. Kulin wystawi³ przywilej dla Dubrownika, napisany alfabetem cyrylickim, stanowi¹cy rodzaj traktatu handlowego zawartego z tym miastem. Posiada³ wówczas kancelariê, w której dokumenty pisa³ „diak" Radoje, i „czasników" zarz¹dzaj¹cych w jego imieniu krajem. Dubrowniczame uzyskali pe³n¹ wolnoœæ poruszania siê po ca³ym pañstwie bez op³acania c³a i mieli sk³adaæ jedynie dobrowolny „pok³on" (dar) banowi. W walce z katolickimi Wêgrami szuka³ Kulin i otaczaj¹cy go feuda³owie aprobaty ideowej u dalmatyñskich bogomi³ów, zwanych przez romañskich mieszkañców miast dalmatyñskich patarenami. Patareni nap³ynêli do Dalmacji z Serbii, wygnani przez Stefana Nemaniê, lub z Macedonii, w której byli zadomowieni ju¿ w X w. Wypêdzeni ze Splitu i Trogiru znaleŸli schronienie u bana Kulina w Boœni. Do najwybitniejszych heretyków nale¿eli dwaj bracia, malarze koœcielni i z³otnicy z Zadaru, Matej i Aristodije, znawcy piœmiennictwa ³aciñskiego i s³owiañskiego, którzy wznosili dla Kulina cerkwie. Przenikanie do Boœni u³atwia³a im jej sytuacja koœcielna, gdy¿ istnia³a tam tylko jedna diecezja, zale¿na od górnodalmatyñskiego arcybiskupstwa dubrownickiego, obsadzona przez duchowieñstwo pos³uguj¹ce siê w liturgii jêzykiem s³owiañskim. 134 Pojawienie siê w Boœni dualistycznej herezji zaniepokoi³o papiestwo, organizuj¹ce wówczas krucjatê przeciwko wyznaj¹cym duanzm katarom z po³udniowej Francji. Papie¿ Innocenty III zwróci³ siê o pomoc do Wêgier, a do Boœni wys³a³ swego legata, który wymóg³ na Boœniackich zakonnikach z³o¿enie przyrzeczenia przestrzegania nauki i przepisów Koœcio³a rzymskiego. Król wêgierski trzymaj¹cy na swoim dworze jako zak³adnika syna Kulina wymóg³ w 1203 r