Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Wiary umotywowanej przez efektywne wyniki "szkół opiekuńczych" (np. zi^a z literatury szkoła nr 101 w Łodzi), stających się środowiskiem pomyślności dzieci i ich rodziców. Do krzewienia modelu szkoły opiekuńczej przyczyniły się najbardziej poradnie wychowawcze TPD (prz^-p^g ^ czasem przez Ministerstwo Oświaty), a personalnie -. ^p Aleksandra Majewska. Od września 1973 roku w około st^ szkołach uod-stawowych całego kraju zostało wprowadzone próbnie etatowe stanowisko pedagoga [socjalnego]; gdyby rzecz opadła pomyślnie i stanowisko pedagogów [socjalnych] up^g^hniło się i utrwaliło - szkolnictwo nasze weszłoby w 'o^reg przyspieszonego i pogłębionego realizowania wychowawcza- ^ opiekuńcze-} funkcji szkoły. Niektórzy twierdzą, iż szczególnie korzystnie realizowana iest funkcja opiekuńcza w szkole związanej z interną^g^ ^p rp ^_ loch), inni chwalą szkoły "przedłużonego dnia", półinternatowe (np. K. Czajkowski), które m. in. likwidują pot^g zadawania lekcji do domu. Jednakże nie brakuje wątpliwa zgłaszanych przez pedagogów, obawiających się zawężania ^ ujednolicania bodźców wychowawczych przez ich koncentrow^g ,^a iednym terenie i w rękach tego samego zespołu wycho^a^y^ 3. Szkoła osiedlowa (środowiskowa) ^o^g g^g ^ ^g_ woczesną koncepcją osiedla mieszkaniowego, w^]g którego urbanistyczne założenia ujmują miasto jako zes^gj niewielkich .• zwartych osiedli (7 -10 tyś. mieszkańców), w miarę możności wyodrębnionych terenowo przez arterie komul^^g^y^g p^ki pasma zieleni. Jednym z głównych wyznaczmy osiedla iest szkoła podstawowa, dla której osiedle stanowa ;ejon szkolny (w większych osiedlach - dwie szkoły, pokryw^g gię z terenem osiedla). Samorząd osiedlowy (rada osiedla) ,g^ naturalnym .opiekunem szkoły, nauczycielstwo' ma ułatwień^ \y uzyskaniu- mieszkań na terenie osiedla. Osią koncepcyjną gzfcoły .osiedle? wej jest jej "otwartość" dla osiedla,' wyrażającą g;ę ^ udostępnianiu wszystkim dzieciom i młodzieży osiedl y godzinach 117 i dniach wolnych od lekcji - boiska szkolnego, sali gimnastycznej oraz części pomieszczeń szkolnych (świetlica, niektóre pracownie). Wiąże się to z koniecznością przebudowy pomieszczeń szkolnych (np. specjalny pawilon dla zajęć pozalekcyjnych) oraz dodatkowymi kosztami personalnymi (zamiast uniwersalnej świetliczanki - kilku instruktorów), ale w zamian osiedle otrzymuje dobrze i kompletnie zorganizowany ośrodek wychowawczy, którego "otwartość" dla potrzeb osiedla dopełniana jest ekspan-sywnością inicjatyw szkolnych na społeczność osiedlową, "wciąganą" na teren szkoły przez imprezy uczniowskich kół zainteresowań, organizacji, związków (teatr amatorski, chór, zespół muzyczny, występy estradowe, konkursy, zawody sportowe, wystawy itp.). Zaletę tej koncepcji stanowi nakładanie się "patriotyzmu osiedlowego" na "patriotyzm szkolny", co wzmaga czynne zainteresowanie społeczności lokalnej szkołą, a zarazem czyni szkołę wrażliwą na .stan i potrzeby osiedla. Środowisko szkolne jednoczy się ze środowiskiem osiedlowym, wzmagając .oddziaływanie wychowawcze na dzieci i na ich rodziców. Natomiast niebezpieczeństwo systemu polega na naturalnej w takich warunkach tendencji do integrowania osiedlowo-szkolnych działań wychowawczych przez ich centralizowanie i ujednolicanie, gdy wychowawczo "zdrowy" bieg spraw wymaga, aby integracja poczynań wychowawczych ograróczała się do inspirowania i do koordynowania (uzgadniania) wysiłków różnych czynników osiedlowych (koło TPD, administracja bloków, FJN, Liga Kobiet etc.) i szkolnych (komitet rodzicielski, drużyna harcerska, koła ZMS etc.). Tylko zasada koordynacji samodzielnych komórek, a nie arbitralnego ujednolicania planów i realizacji - prowadzić może do aktywizacji wszelkich żywotnych sił społecznych środowiska (lu-.dzi, grup społecznych, instytucji), jednoczących swe wysiłki na rzecz wychowania młodzieży i dobra osiedla. Miarą sukcesu szkoły osiedlowej będzie jej stawanie się rzeczywistym ośrodkiem społecznego i kuilturailnego życia osiedlla - jego młodzieży i dorosłych, tworzących "jednolity front wychowawczy w środowisku". Ostatnimi laty zainteresowali się koncepcją szkoły osiedlowej architekci - w Warszawie zbudowano już parę oryginalnie 118 pomyślanych gmachów i urządzeń odpowiadających potrzebom takiego modelu szkoły 1. Trzy przedstawione niodele nie wyczerpują istniejących propozycji. Znana jest koncepcja szkoły wiejskiej zastępującej dom ludowy lub inna koncepcja szkoły związanej z klubem młodzieży (tzw. eksperyment skierniewicki) itd. Ani trzy przedstawione modele (szkoła wychowująca, opiekuńcza, osiedlowa), ani inne - nie oddziałują na nasze szkolnictwo jako jednorodne wzorce; promieniują inaczej, jakby fragmentami swych koncepcji, z których konkretne szkoły podstawowe i średnie czerpią jako inspirację te elementy, które wydają się danym zespołom nauczycieli i młodzieży bardziej atrakcyjne i bardziej odpowiadające warunkom lokalnym