F

*Gleditsc³ia, zorganizowa³ ksiêgarniê eksportow¹, komisow¹ i antykwariat oraz otworzy³ kilka filii, g³ównie zagranicznych. Najwa¿niejszymi publikacjami firmy B. s¹ encyklopedie ogólne (Konversationslexikon, wyd. 1, 1796--1811; od 1808 w firmie B., wyd. 16 pt. Der grosse Brock-haus, 1952-1957) i specjalne. W drugiej po³. XIX w. firma B. wyda³a sporo dzie³ w j. poi. (w tym 83-tomow¹ Bibliotekê Pisarzy Polskich). W 1945 powsta³o oprócz firmy macierzystej wydawnictwo B. w Wiesbaden. Obecnie istnieje wydawnictwo pañstwowe F.A.B. w Lipsku i pod t¹ nazw¹ firma prywatna w Wiesbaden. A. Hiibscher: Hundertfiinfzig Jahre F. A. B. 1955. BRODNICA Drukarstwo. Pierwsz¹ drukarniê w B. za³o¿y³ Karol Gotthilf Rothe ok. 1828, prowadz¹c j¹ jako filiê oficyny grudzi¹dzkiej do ok. 1844. W 1. 1838-1839 dzia³a³a tu te¿ drukarnia G. Silbermanna. Kolejn¹ oficynê uruchomi³ Karol August Koehler (1841-1880), który sam nie znaj¹c j. poi., wydrukowa³ 135 poi. ksi¹¿ek z dziedziny religijnej, obyczajowej, politycznej, gospodarczej i beletrystycznej. Zajmowa³ siê te¿ rozprowadzaniem i propagowaniem ksi¹¿ki poi. W 1848 Franciszek August Harich z Kwidzynia za³o¿y³ drukarniê filialn¹, dzia³aj¹c¹ jeszcze w 1858. Drukarniê Koehlera w 1880 naby³ (od wdowy) Adolf Fuhrich, t³ocz¹cy poi. pozycje tylko w minimalnym stopniu. W 1892 Kazimierz Wojciechowski, drukarz i ksiêgarz, za³o¿y³ w B. pierwsz¹ wy³¹cznie poi. drukarniê, w której wyt³oczy³ ok. 50 ksi¹¿ek. W 1. 1920-1939 firmê prowadzi³ syn Mieczys³aw, redaktor i drukarz „Ziemi Micha³owskiej". W 1. 30-tych XX w. istnia³y ³¹cznie dwie drukarnie posiadaj¹ce osiem maszyn i zatrudniaj¹ce siedmiu pracowników. W 1960 B. posiada³a Drukarniê Przemys³u Terenowego, zatrudniaj¹c¹ 16 osób. Ksiêgarstwo. Najstarsza ksiêgarnia w B., w³asnoœæ niem. rodziny Fuhrichów, powsta³a w 1838 i dzia³a³a do koñca drugiej wojny œwiatowej. Od 1882 firmê (wraz z drukarni¹) prowadzi³ Kazimierz Wojciechowski. Na prze³omie 1917/1918 miejscowy nauczyciel Józef Bu³ka za³o¿y³ nastêpn¹ ksiêgarniê, która cieszy³a siê du¿ym powodzeniem u miejscowego spo³eczeñstwa i przetrwa³a do 1939. Po 1945 jako pierwsza powsta³a ksiêgarnia „Czytelnik", której w³aœcicielem by³ W³adys³aw Krajnik, nastêpnie Spó³dzielcza Ksiêgarnia Zwi¹zku Nauczycielstwa Polskiego „Ognisko". W 1946 otwarto pañstwow¹ ksiêgarniê, która obecnie nale¿y do Domu Ksi¹¿ki. BROSCIUS Joannes zob. BRO¯EK Jan. BROSZURA (z fr. brocher = szyæ, spinaæ), *wydaw-nictwo zwarte o objêtoœci do 48 stronic, szyte przez grzbiet lub z boku drutem, rzadziej niæmi, oprawione w miêkk¹ *ok³adkê kolorow¹ lub papier, zazwyczaj nie obcinane. Posiada przewa¿nie tylko jedn¹ *kartê tytu³ow¹, a czêsto *tytu³ g³ówny umieszczony jest na ok³adce. Forma B. zjawi³a siê w okresie reformacji dla licznych druków polemicznych. W potocznym znaczeniu introligatorskim B. nazywa siê ka¿d¹ ksi¹¿kê oprawion¹ w papierow¹ lub kartonow¹ ok³adkê (*Oprawa tymczasowa). BROSZURA ANGIELSKA zob. OPRAWA TYMCZASOWA. BROSZUROWANIE, ³¹czenie wydrukowanych i sfalcowanych arkuszy (*Falc) w broszurê; *oprawa tymczasowa, stosowana zazwyczaj przy czasop. i ksi¹¿kach tanich i takich, dla których przewiduje siê oprawê tward¹. Zob. te¿ Holendrowanie, Rozbieranie broszur, Zaci¹ganie. BROWN: 1. Józef (1801-1879), jezuita, pedagog, bibliograf. Z pochodzenia Anglik, po ukoñczeniu studiów (filozofia i teologia) wyk³ada³ w szko³ach zakonnych w Tarnopolu i Lwowie. Interesowa³ siê piœmiennictwem jezuitów poi. i opracowa³ ich bibliografiê za 1. 1564-1852, napisan¹ po ³acinie, wydan¹ w przek³adzie poi. W³adys³awa Kiejnowskiego pt. Biblioteka pisarzów asystencji polskiej Towarzystwa Jezusowego (Poznañ 1862). B. napisa³ równie¿ (nie wydan¹) Historiê jezuitów na Bia³ej Rusi i w Galicji. W 1854-1856 wspó³pracowa³ z redakcjami „Czasu" i „Tygodnika Katolickiego". — 2. James Duff (1862-1914), bibliotekarz ang. Ju¿ jako m³odzieniec rozpocz¹³ pracê w Mitchell Library, w Glasgow. W 1888 zosta³ kierownikiem bibl. w Clerkenwell, w 1904 — bibl. w Islington. Zyska³ rozg³os przez wprowadzenie w 1894 wolnego dostêpu czytelników do ksi¹¿ek w bibl. (open access). Bra³ czynny udzia³ w pracach Stowarzyszenia Bibliotekarzy (Library Association). Wyk³ada³ bibliotekarstwo w Londyñskiej Szkole Ekonomicznej (London School of Economics). Za³o¿y³ czasop. „The Library World" (1898). Opracowa³ pierwszy w Anglii obszerny podrêcznik bibliotekarstwa (Manua³ of library economy, London 1903), który doczeka³ siê szeregu wydañ (7 wyd. 1961). By³ twórc¹ klasyfikacji tematologicznej (subject classifica-tion, *Klasyfikacja Browna), jedynej ogólnej klasyfikacji ang., która zyska³a wiêkszy rozg³os. 1. PSB II. — 2. W.C.B. Sayers: J. D. B. Skrócony przek³. z ang. M. z Gocza³kowskic Skar¿yñskiej. „Biul. Bibl. Publ. m. stó³. "Warszawy" 1933/1934 nr 6/8. BROWNE Hablot Knight (pseud. Phiz, 1815-1882), ang. ilustrator. Po samobójstwie R. *Seymoura, którego rys. sta³y siê kanw¹ dla powsta³ej pod ich sugesti¹ powieœci 339 340 BRY Dickensa Klub Pickwicka, B. podj¹³ kontynuacjê jego dzie³a, tworz¹c seriê ilustr. do tej powieœci (1837), podpisuj¹c je pseudonimem Phiz, maj¹cym byæ odpowiednikiem dla ówczesnego pseudonimu Dickensa Boz. BRO¯EK (Broscius) Jan z Kurzelowa (1585-1652), prof., rektor Uniwersytetu Jagielloñskiego, znakomity matematyk, bibliofil. W 1. 1632-1638 by³ kustoszem *Bi-blioteki Jagielloñskiej. Zgromadzi³ doborowy ksiêgozbiór, w którym dominowa³y dzie³a z zakresu nauk œcis³ych (ok. 2000). Ksi¹¿ki B. s¹ oprawione w pergamin lub skórê ze z³oconym lub barwionym napisem: „Joannis Broscii Curzeloviensis" oraz z dat¹ oprawy. Niektóre zdobi *super-ekslibris lub *ekslibris drzeworytowy. Gêste zapiski B. na wszystkich niemal ksi¹¿kach s¹ czêœciowo tylko wykorzystanym Ÿród³em do poznania jego osobowoœci. W 1639 zapisa³ Bibl. ca³y swój ksiêgozbiór oraz ustanowi³ sta³y fundusz na zakup ksi¹¿ek i przyrz¹dów astronomicznych. PSB III. — J. Bro¿ek: Wybór pism. T. 1. Opraæ. H. Barycz. 1956. BRUCKNER Henryk Karol (XVIII w.), ksiêgarz i nak³adca gdañski w 1. 1782-1790. W 1791 prowadzi³a ksiêgarniê wdowa. Zachowa³y siê katalogi ksiêgarskie B. BRUHL Heinrich von (1700-1763), minister saski, bibliofil. Jako zbieracz rywalizowa³ z H. von *Biinau. Ksiêgozbiór B. liczy³ 62 000 tomów; póŸniej zosta³ zakupiony do Biblioteki Królewskiej w DreŸnie. BRULION (z fr. brouillon): 1. Brudnopis, szkic tekstu z poprawkami. — 2. Zeszyt do notatek. Zob. te¿ Koncept, Minuta