Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
II w. 207 - 209 I pan mu zamek oddasz? Niecne jego nogi Mają krew Pana mego zetrzeć z tej podłogi? O nie! Ks. II w. 359-361 ad 3) Cel językowego działania Gerwazego został spełniony: celem tym było podtrzymanie niezgody i wzbudzenie nienawiści. Relacja tak silnie oddziałała na uczucia i wolę Hrabiego, tak mocno narzuciła ocenę opowiedzianych wydarzeń i przedstawionych postaci, ze Hrabia bezkrytycznie podjął decyzje zgodne z intencją Gerwazego, odstąpił od zamiaru pogodzenia się z Sędzią. Oznajmił: Czuję, że we mnie mężnych krew Horeszków płynie! Wiem, co winienem stawie i mojej rodzinie. "* Tak! muszę zerwać wszelkie z Soplicą układy, ' i \' Choćby do pistoletów przyszło lub na szpady! Honor każe. Ks. II w. 383 - 387 IV.Zapis - podsumowanie analizy: Opowiadanie Gerwazego jest nierzetelne. Intencja opowiadania - podsycanie niezgody i wzbudzenie nienawiści. Urzeczywistnieniu intencji służą: i - wyrazy oceniające i wartościujące dodatnio i ujemnie, - wyrazy i zwroty zastępcze, - wyraz modalny, - równoważniki zdania, zdania wykrzyknikowe, zdania pytające, - powtórzenia wyrazowe i składniowe. Opowiadanie tak wpłynęło na uczucia i wolę Hrabiego, że postanowił prowadzić dalej proces. VII. Praca w domu. Wyobraź sobie, że jesteś sąsiadem Soplicy i Horeszki. Napisz rzetelną informację o faktach opowiedzianych nierzetelnie. Temat: O sposobach i celu manipulacji językowej Willego. Cel kształceniowy i wychowawczy: Analiza wypowiedzi manipulującej, ustalenie jej intencji. Wzbudzenie refleksji nad problemem: Czy w dobrej intencji można manipulować językiem? Tok lekcji l Inscenizacja fragmentu Niemców - odsłony drugiej pt. Naszyjnik. 2. Zapoznanie się uczniów z tematem. 3. Ustalenie intencji wypowiedzi Willego. Jest nią pragnienie zdobycia drogocennego naszyjnika przy zachowaniu pozorów uczciwości. 4. Wyodrębnienie manipulacyjnych środków językowych: - Pani nie zdaje sobie sprawy, w jakiej pani stawia mnie sytuacji - Willi maskuje prawdziwe chęci, udaje, że jego zamiary są uczciwe; - lubię jasną sytuację - Willi sugeruje, ze jest prawdomówny i szczery; - nie lada zuch - budzi nadzieję matki, że ocenia życzliwie jej syna; - wymknąl się nam, z rąk - daje do zrozumienia, że Christian uciekł z aresztu; - tylko to, co pani słyszała - utwierdza matkę w słuszności przypuszczenia o ucieczce Christiana. 5. Dyskusja. "J*k ocenić manipulację językową w takim przypadku": Pani Soerensen jest śmiertelnie chora. Dni jej są policzone. Bliscy nie mówią jej o zamordowaniu Christiana, żeby nie powiększać jej cierpienia. Ona jednak pyta: "Powiedz, czy wypuszczą Christiana?" Siostrajej odpowiada: Nie martw się, on już im się wymknął z rąk. 6. Praca pisemna. Trudniejsza: To uczciwe, czy nieuczciwe postępować zgodnie z powiedzeniem: Cel uświęca środki. Łatwiejsza: O jakich cechach osobowości Willego świadczą jego manipulujące wypowiedzi? Temat: O sposobach i celu manipulacji językowej w artykule Śmierć puszczy. (Uwaga: Podstawą lekcji może być inny artykuł odpowiedni do realizacji celów lekcji. Można również powielić tu przytoczony) Cel kształceniowy i wychowawczy: Wyrabianie krytycyzmu wobec czytanych tekstów. Dostrzeganie środków manipulacji językowej; rozumienie intencji wypowiedzi. Dokonywanie wyboru: poddać się lub sprzeciwić perswazji tekstu. Pomoc naukowa: ReprodukcjaPMszczj Grottgera. Tok lekcji I. 1. Podanie tematu lekcji 2. Ustalenie zadań kierujących czytaniem tekstu; - W jakiej intencji napisano artykuł? - Jakimi środkami manipulacji językowej się posłużono? 3. Czytanie ciche artykułu. Puszcza Białowieska umiera. Wśród drzew przemyka okryta mgłą postać dzierżąca kosę, lecz u jej stóp nie czai się już ryś skośnooki, nie wyciągają ramion pokrzywione kolosy lip i wiekowe dęby. Nad konającą pochyla się z troską konsylium leśników i uczonych. Znają chorobę: na imię jej las. Gorzka to wiedza, że śmiertelnym zagrożeniem dla Puszczy jest chluba człowieka - las zagospodarowany /.../ Bezwględny las - zadbany, czysty, produkujący i przydatny - nienawidzi puszczy, pożera więc miejsce po miejscu dziką i wolną przyrodę. /.../ Puszcza słabnie. Jej dusza wygnana z próchniejącego pnia płacze w ostatnich ostojach. Jesteś wśród drzew, lecz brak tu Perkuna, nie ukorzysz się przed świętym dębem przodków, nie usłyszysz rozmowy dzikich pszczół z dziup-lastą lipą, nie pochylisz głowy przed majestatem miejsca, z którego pochodzisz: przed puszczą słowiańską. Ona umiera. Śmierci jest tysiąc: giną ciche, nieważne, bezdomne żyjątka i kolejne pokolenia drzew - nie ze starości, lecz Z wyroku lasu. Serce ci pęka, a puszcza umiera. Uczeni znają chorobę, potrafią ją leczyć, chcą puszczę zachować. Recept jest kilka, lecz każda uderza w las. Konsylium dzieli się i sprzecza, <' padają zarzuty, obelgi. Czas płynie, puszcza umiera. Ambicje, urazy, i- sprzeciwy. A puszcza umiera. Interesy, pieniądze, wpływy. A puszcza umiera. Uczeni, praktycy, eksperci. A puszcza umiera. "'' Programy, koncepcje, wytyczne. A puszcza umiera. Narady, decyzje, ' ' dokumenty. Puszcza umiera! Przed laty, przy wjeździe do Białowieży uczeni ustawili na pięknym cokole głaz narzutowy ze stosownym napisem ku czci Puszczy Białowieskiej. To kamień nagrobny. Simona Kossak Dr hab. nauk leśnych Białowieża ("Gazeta Wyborcza") H. Zreferowanie wyniku pracy nad analizą artykułu. Np. 2. 1. Intencje autorki artykułu są uczciwe. Chodzi jej o poruszenie uczuć czytelników, o przekonanie ich o obowiązku ratowania ginącej puszczy. Środki manipulacji językowej: - nazwy wartości, np. śmierć, choroba; - matafory, np. wśród drzew przemyka okryta mgłą postać dzierżąca kosą ..., jej dusza wygnana z próchniejącego pnia płacze w ostatnich ostojach; - wyrazy wartościujące, np. śmiertelne zagrożenie, święty dąb, bezwględny las; - wyrazy wartościujące dodatnio użyte jako mające zabarwienie ujemne, np. las zagospodarowany, zadbany, czysty, produkujący, przydatny, tekstów ___ 161 Nauka krytyczneg. przesa me ^hiperbole), np. serce ci pęka, puszcza umiera, To kamień nagrobny. - przywołany ^ słowiańskich wierzeń i obyczajów, np. brak tu Perkuna, - zdania mer - przywołań^ {radycjj ^u}tury narodowej - obraz Puszcza Grottgera, - ^zwmjęte j ro-wnoważniki zdania, zdania wykrzyknikowe L Kim autof 3^^? Czy możesz mieć- do niego adajesz si perswazji artykułu, czy się jej sprzeciwiasz? napisz rzeczową informację o stanie pusz- np. Puszcza u^ .^ Ambicje> urazy> sprzeciwy. j-pwtorzen^ sk}adniowe. puszcza umiera. III. Dyskusja. Zadani zaufanie? Zadanie 2. Czy pa( Dlaczego? IV.W domu: Na pods,