Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Spośród pozostałych gatunków uprawianej muzyki, jak muzyka orkiestrowa — Balladę de la geóle de Readlng 1920, suita Escates 1922, Dlvertlssement 1930, Concerto da camera na saksofon i 11 instrumentów 1934, Koncert fletowy 1934, Symfonie concertante na obój i orkiestrę 1949, Hommage a Mozart 1955, Bacchanale 1956; ponadto utwory wokalne, fortepianowe, kameralne. ch E s c a l e s (Porty). Częstym źródłem natchnienia była dla Iberta piękna kraina śródziemnomorska, jej przyroda, miasta, ludzie. Z tego też kręgu inspiracji wywodzi się jedno z jego najwybitniejszych dzieł, Escales, napisane w 1922 w Rzymie, gdzie kompozytor przebywał kilka lat po otrzymaniu zaszczytnej Prłx de Rome. Porty to — jak je określa autor — „trzy obrazy orkiestralne", trzy symfoniczne szkice, zawdzięczające swe powstanie wrażeniom z odbytej wtedy przez Iberta podróży statkiem po Morzu Śródziemnym. Pierwszy utwór, zatytułowany Rzym—Palermo, jest rodzajem nokturnu z eksponowanymi partiami fletu i trąbki, wspomnieniem nocy Spędzonej na morzu. Drugi utwór, Tunis—Nefta, to muzyczny portret północnoafrykanskiego portu, którego egzotyczną atmosferę ewokuje melancholijna melodia oboju. Muzycznym symbolem „tytułowego" miasta trzeciego utworu, Walencji, jest barwny i pełen temperamentu taniec hiszpański. (20') Z 1930 pochodzi Dłvertissement na orkiestrę kameralną, charakterystyczny przykład lekkiej i „bezproblemowej", a interesującej i wartościowej sztuki Iberta. Oryginalnie zinstrumentowana kompozycja składa się z 6 części: Introduc-tion — Cortege — Nocturne — Valse — Paradę — Finale. O Divertissement pisał kiedyś wybitny muzykolog francuski, Armand Machabey: „Jest ono swobodne, ale zwarte i jasne, oddala się od dawnej monumentalności, wyrastając na gruncie ironii i parodii. Ale ani parodia, ani naśladowanie ludowych motywów — jak choćby w Finale — nie przeczy nigdy dobremu smakowi; zawsze zachowana jest granica ^wytworno-ści panującej nieodmiennie w dziełach Iberta". (20') 440 d'I n d y YINCENT D'INDY *27 III 1851, Paryż; f2 XII 1931, Paryż Pochodził ze starej francuskiej szlacheckiej rodziny, w której uprawiano muzykę i znano się. na niej. W 11. roku życia rozpoczął naukę gry na fortepianie pod kierunkiem L. Diemera, -••:••>' później A. F. Marmontela, oraz harmonii u A. Layignaca. KSI.J; W 1871 wydał drukiem swoje pierwsze kompozycje. Pod naci-'{ skiem ojca porzuca jednak na parę lat muzykę na rzecz prawa. iii Zostaje następnie uczniem Cezara Francka. Gra trzy lata w orkiestrze jako kotlista, później pracuje jako korepetytor chóru, od 1875 jest profesorem organów w konserwatorium paryskim i od 1875 ponadto organistą w kościele Salnt-Leu-la-Foret. D'Indy interesował się żywo problemami dydaktyki muzycznej, S by* autorem nie zrealizowanego zresztą przez władze państwowe projektu reform szkolnictwa muzycznego. W 1894 wraz j z Ch. Bordes'em i A. Guilmantem założył szkołę dla uprawia-1, nią śpiewu kościelnego, nazwaną Schola Cantorum. W 1900 f Schola Cantorum przeobraziła się w uczelnię muzyczną ze - , wszystkimi teoretycznymi i praktycznymi przedmiotami, stając się na długie lata najważniejszym ośrodkiem życia muzycznego , we Francji. D'Indy jest autorem monumentalnego podręcznika kompozycji Cours de composition musicale, w którym daje , wyraz nie tylko głębokiej wiedzy muzy czno-anality czne j, lecz także swej ideologii, swemu artystycznemu credo. Zasługą , d'Indy'ego było wydobycie na światło dzienne kompozycji Mon-teverdiego, Rameau, Glucka. D'Indy był zagorzałym wielbicielem muzyki Liszta i Wagnera , (w latach 1876—91 nie opuścił ani jednego festiwalu w Bay-reuth!). Siła talentu uchroniła francuskiego kompozytora od epigonizmu; świadomie dążył do podtrzymywania tradycji narodowej — przejął ją bezpośrednio po Cezarze Francku. Wzo-. ^ rem poprzednika preferował nade wszystko formę cykliczną, uczynił ją zasadą architektoniczną większości swych dzieł; muzyka d'Indy'ego jest jednak bogatsza formalnie i bardziej złożona („solidniejsza"), posiada większą różnorodność odcieni poetyckiego wyrazu. W twórczości d'Indy'ego przeważają wielkie formy symfoniczne; kompozytor często i chętnie posługuje , się techniką polifoniczną. Podkreślał zresztą zawsze, że środki i techniczne są o tyle ważne, o ile wywołują pożądane i za-^ mierzone efekty ekspresyjne; same zaś przez się nic nie znaczą. D'Indy sięgał niejednokrotnie do skarbnicy francuskiej muzyki ludowej; uczynił bardzo dużo dla wyzwolenia narodowej muzyki spod obcych wpływów i zależności. 441 d'l n d y Trzon twórczości d'Indy'ego tworzy muzyka symfoniczna (21 opusów), m. in.: trzy symfonie — Symphonle sur un chant montagnard fran^ais (Symphonle Civenole) z udziałem fortepianu 1886, II Symfonia B-dur 1903, Sinfonla t>revls de balio gallico 1918, poemat symfoniczny Jean Hunyade 1875, trylogia symfoniczna Wallenstein 1880—82, wariacje symfoniczne Istar 1896, Jour d'etó dt la montagne 1905, Les Poeme des rivages 1921, Dlptyque medlterraneen 1926, Koncert na fortepian, flet, wiolonczelą l orkiestrą smyczkową 1927