Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Judaizm i chrystianizm, w porównaniu z innymi religiami, odznaczają się brakiem bóstw kobiecych, pełniących funkcję symbolu matki-kult Matki Boskiej w niektórych grupach rzymskokatolickich jest tu być może zasadniczym wyjątkiem. Pierwotność symbolu ojca w tych tradycjach religijnych wyraźnie sugeruje, że jest to nie tyłka odbicie pierwotnych postaw edypalnych: ma to również związek z tak mocno w świecie zachodnim podkreślanymi typami osiągania (types of achievement) i regałami postępowania (rules of conduct) , przerasta j ącymi sytuację rodzinną. Bóg-stwórca i Bóg-prawodawca są nie tylko czymś więcej niż symbol ojca w sensie pierwotnym: jest to coś więcej niż symbol ojca w każdym znaczeniu. Potęga tego symbolu wiąże się ściśle z wyższością więzów kultarowych nad systemem pokrewieństwa jako takim z. Przechodząc do drugiej z dwóch faz stwierdzić musimy, że problem podjęcia roli związanej z płcią wiąże się ściśle z odmiennością ról obowiązujących osoby płci odmiennej i ze strukturalizacją postaw wobec nich. Chodzi tu nie tyle c-skądinąd ważne-postawy wobec, postaci ojcowskich"czyli innych ludzi w rolach przypominających role ojca wobec lanej jednostki, ile o postawy zawarte we własnej roli męskiej, przede wszystkim o postawy wobec kobiet i oczywiście@wnież o postawy wobec innych ludzi. Psychologicznie zasadniczym zespołem problemów jest pewność siebie we własnej roli związanej z płcią: wymieniliśmy już powody, dla któPchuważamy, że czynmik ten określa pomyślny przebieg rćżnieowania ról. Tu wchodzimy już w pewnym sensie w problem, który nazwać można symbolizmem ojcowskim o rebours: śhodzitu nie o postawy wobec innych, jako postaci ojców. Wyraźny paradoks wiążący się z tym problemem można przedstawić na przykładzie 6888, w których dwa główne bóstwa klasycznej chińsbiej dobOyW Tac-Jang i Jin 9 e s 4 symbolami ojca, niemniej struktura społeczna jest zwieWowana na jodzicę w duPwyższym stopniu niż nasza. Jest to typ problemów, btórym teotia symboli na poziomie ł@urowyn musi jeszcze poświęcić trochę uwagi. P ss Bruktura społeczna a osobowość. Symbol ojca. Perspektywy teoretyczne skich", lecz o własne postawy jednostki wobec siebie jako podejmującej rolę ojca. Stwierdzona w tym przypadku ambiyajencja powinna być odwrotnością ambiwalencji istniejącej w, pierwotnej"sytuacji edypalnej. Tak np.wydaje się, że znany nam dobrze typ, kobieciarza"zawiera w sobie fundamentalną ambiwalencję wobec męskości, w tym również ambiwalencję w stosunku do roli męża-ojca. Aspekt pozytywny jest to w tym wypadku potrzeba oddziaływania na kobietę i zdobycianad nią kontroli, aspekt negatywny, to niezdolność do zaakceptowania zwykłej odpowiedzialności związanej ze zintegrowanym społecznie związkiem seksualnym, często też nieświadome pragnienie skrzywdzenia kobiety przez zdobycie jej przywiązania, a następnie rzucenie jej. Wydaje się prawdopodobne, że taki wzór łączy się zwykle z niepełną identyfikacją z postacią ojcu być może zawiera on też częściowo identyfikację z matką, a wyolbrzymiona i spaczona męskość jest reakcją na ten składnik identyfikacji. Innymi słowy, typ kobieciarza może być często akrytym homoseksualistą. Nie jesteśmy przyzwyczajeni do myślenia o symbolice związanej z tym kręgiem spraw jako o, symbolice ojcowskiej"być może, że nie powinniśmy jej tak nazywać. Jednak bliskość relacji dynamicznej z symbolizmem pierwszego typu jest tu zupełnie wyraźna. Na poziomach socjo-kulturowych zagadnienie to zawiera również cały kompleks wzorów postaw wobec męskich ról rodzinnych, który moglibyśmy nazwać rolami proturodzmnymiw stosunku do zalotów i związków małżeńskich z płcią przeciwntą. Jest to naprawdę szerokie pole do badań. Trzeci z problemów najmniej łączy się w naszych przyzwyczajeniach z symboliką ojca. Chodzi tu o wzory sukcesu. Ogólnie wydaje się, że jest to postawa prawidłowa. Jest jednak bardzo ważne, by każda ogólna teoria kompleksu symboli ojcowskich na poziomie socjo-kulturowym w wystarczającym stopniu uwzględniała powiązania między obrazem ojca jako takim a bardziej ogólnym kompleksem symboli roli męskiej i cech z nią związanych. Wydaje się, że zasadniczym wnioskiem z naszych rozważań jest stwierdzenie, że zarówno dla chłopca, . Symbol ojca. jak i dla dziewczyniki ojciec musi być prototypem dorosłej męskości 8. Tak więc, jakiekolwiek by nie były wzory i wartości zwią: ane z rolą męską w danej kulturze, muszą one być zintegrowane z symbolizacją ojcostwa. Należy koniecznie podkreślić, że kompleksu symboli ojca nie można traktować jako niezależnej całości