Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Wśród dzieci z przepukliną na poziomie I. -L, 658 wykazuje chód samodzielny, ale nie w pełni wydolny, 21%porusza się samodzielnie w aparatach ortopedycznych, a lAivwymaga wózka inwalidzkiego: 86'%wymaga nauczania indywidualnego w domu, a lPivwykazuje głębszy niedorozwój umysłowy. Wśród dzieci z przepukliną na poziomie 1-i niżej 3 M%może samodzielnie chodzić do szkoły, a o/%wymaga nauczania w domu, głównie z powodu nietrzymania moczu (46'%) . U dzieci z przepukliną oponowa-rdzeniową stwierdza się niekiedy współistnienie innych wad rozwojowych, jak częściowe przemieszczenie móżdżku i dolnej części pnia mózgowego do kanału kręgowego (zespół Arnolda-'hiariego) , powodujące niedowład spastyczny kończyn górnych i zaburzenia móżdżku. Usprawnianie ruchowe tych dzieci wymaga uwzględnienia metod leczniczych stosowanych w mózgowych porażeniach dziecięcych. 21. LECZENIE USPRAWNIAJĄCE W ZESPOŁACH BÓLOWYCH KRĘGOSŁUPA. Kazimiera Milanowska. Na wielkość i ważność problemu medycznego schorzenia rzutuje częstość jego występowania oraz skutki, jakie pociąga w odniesieniu do stanu zdrowia i zdolności do pracy. Chorzy z zespołem bólów kręgosłupa to coraz liczniejsi pacjenci poradni i oddziałów neurologicznych, ortopedycznych, rehabilitacyjnych, neurochirurgicznych. Ze zmianami tymi zgłaszają się do lekarza osoby najczęściej po 40 cz., ale coraz więcej jest ich w wieku 3 Oe 4 O w. Przyczyny bólów kręgosłupa są wielorakie. Mogą to być zmiany patologiczne c różnym charakterze i na różnym tle w samym kręgosłupie, jego elementach kostna-stawowych i więzadłowych. Zmiany te wywołują reakcje w układzie mięśniowa-nerwowym. Bóle kręgosłupa mogą być również spowodowane procesami patologicznymi toczącymi się w klatce piersiowej lub miednicy mniejszej. U większości chorych bóle kręgosłupa związane są ze zmianami przeciążeniowo-zwyrodnieniowymi w obrębie krążków międzykręgowych, kręgów i ich połączeń stawowych oraz więzadeł. Zmiany te doprowadzają pod wpływem różnorodnych czynników mechanicznych (wadliwe ruchy, przeciążenie, podnoszenie ciężarów, urazy) do przemieszczeń oraz uszkodzeń strukturalnych (kręgozmyk, podwichnięcie, rozerwanie) . W ich następstwie dochodzi do podrażnienia zakończeń bólowych w obrębie pierścienia włóknistego, więzadeł i torebek stawowych lub ucisku korzeni nerwowych w obrębie kanału kręgowego i otworów międzykręgowych. Częśto dochodzi również do ucisku naczyń krwionośnych w kanale kręgowym, z wtórnym niedotlenieniem i obrzękiem zapalnym oraz odruchowym napięciem mięśni i wadliwą postawą, które to czynniki z kolei nasilają objawy bólowe i zapalne, wytwarzając błędne koło przyczyn i skutków. Doświadczenia specjalistycznych ośrodków zagranicznych i krajowych zajmujących się leczeniem chorych z zespołami bólów kręgosłupa wykazały, że najlepsze wyniki uzyskuje się przez zastosowanie kompleksowego leczenia usprawniającego, które ma na celu: a) usunięcie bólu przez odciążenie uciśniętych korzeni nerwowych, b) wzmocnienie mięśni tułowia i uzyskanie stabilizacji kręgosłupa, c) wykształcenie dobrej postawy ciała i rozwinięcie dobrej sprawności fizycznej. Leczenie chorych z zespołem bólów kręgosłupa związanych ze zmianami przeciążenia wo-zwyrodnieniowymi (najczęściej występującymi) obejmuje następujące postępowanie. J qdzień-w przypadkach ostrego zespołu bólowego: leżenie na równym łóżku w pozycjach najbardziej dogodnych dla chorego i zmniejszających ból. Jest to najczęściej leżenie na plecach lub boku z ugiętymi kończynami dolnymi w stawach biodrowych i kolanowych (ryć. 2 I-I) . Pozycja ta daje zmniejszenie lordozy lędźwiowej przodopochyleniamiednicy oraz rozluźnia napięte bólowa mięśnie kulszowa-udowe. Z zabiegów fizykalnych stosujemy okłady parafinowe na okolicę lędźwiową kręgosłupa, pośladki i kończynę dolną, do której promieniuje ból, oraz elektroterapię o działaniu przeciwbólowym, jak prądy diadynamiczne, prądy interferencyjne (Nemectrodyn) , anodowa galwanizacja. Gdy brak wyraźnego zmniejszenia bólu po elektroterapii, stosujemy 486. blokady nowokainowe. W tym czasie, tj, w pierwszym tygodniu, wprowadzamy ćwiczenia izometryczne mięśni tułowia, zwłaszcza mięśni brzucha, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia czynne kończyn górnych. Ćwiczenia te prowadzimy również w pozyji, w której istnieje dobra stabilizacja miednicy i zniesienie lordozy lędźwiowej, a więc eliminowane są czynniki, które mogą wywołać ból lub go nasilić. W czasie ostrych objawów bólów najistotniejsze jest leżenie i ono warunkuje szybką poprawę (ryc. Zł-M. Ryc. 21-2.Wyciąg za miednicę na łóżku chorego. Ryc. 21-1.Pozycja w łóżku w ostrym zespole bólowym kręgosłupa. 4 b 7. 2 (wbień-po ustąpieniu ostrego zespołu bólowego wprowadzamy wyciąg na miednicę na łóżku chorego z początkowym obciążeniem wynoszącym/ą masy ciała (óeeb kg) (ryc. Zł-Z) . Jeżeli chory zgłosił się bez objawów ostrego zespołu bólowego, to wyciąg na łóżku zalecamy już w pierwszym tygodniu