Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Podział łupów ustalała umowa niemiecko-sowiecka, podpisana w dniu 28 września. Linię demarkacyjną wyznaczono na Bugu i Sanie, dokąd wycofały się oddziały Wehrmachtu. Ze względów praktycznych linię tę traktowano jako 4 Patrz Zbigniew Załuski, Siedem polskich grzechów głównych. Warszawa 1973, Grzech czwarty: z lancami na czołgi, s. 60—64. 5 Adrian Carton de Wiart, Happy Odyssey, Londyn 1950; z przedmową pióra Winstona Churchilla. 903 Tom II. l. Polska zniszczona i odbudowana (1795-1945) stałą granicę. Każdy z okupantów zabrał się do przeprowadzenia radykalnych re- form politycznych w podległej sobie strefie okupacyjnej. W Warszawie wybuch drugiej wojny światowej mało przypominał początek pierwszej. Niemcy roku 1939 nie mieli nic z roztropności swoich poprzedników z lat 1914-15, warszawiacy zaś zupełnie nie wykazywali dawnej gotowości do kolaboracji. Obrona miasta we wrześniu 1939 roku nadała ton mającym nadejść latom oporu. Porzuceni przez rząd i Prezydenta 5 września, a dzień później przez Wodza Naczelnego i część sztabu, obrońcy stolicy, dowodzeni przez bohaterskie- go prezydenta miasta, Stefana Starzyńskiego (1893-1943), i początkowo przez gen. Waleriana Czumę (1890-1962), walczyli z przeważającymi siłami wroga pod ogniem nieustających nalotów. Włączeni po 8 września do Armii „Warsza- wa" pod dowództwem gen. Juliusza Rómmla, prowadzili nadal nierówną walkę. Akt kapitulacji z 27 września został narzucony przez niemieckiego generała Johannesa Blaskowitza okaleczonemu miastu, w którym liczba ofiar sięgała dzie- siątków tysięcy i którego najstarsze zabytki - Zamek Królewski, katedra Św. Jana i Rynek Starego Miasta - zostały już obrócone w stertę gruzów. Natychmiastowa separacja ludności żydowskiej, podległej Judenratowi, od ludności aryjskiej, po- zostającej pod zarządem Urzędu Miejskiego, od samego początku umożliwiła hi- tlerowskim okupantom udaremnienie wszelkich planów wzajemnej pomocy. Jed- nym z wcześniejszych przejawów stale narastającego terroru było rozstrzelanie grupy 106 zakładników w Wawrze 27 grudnia 1939 r. Getto, którego bramy osta- tecznie zamknięto w listopadzie 1940 roku, stało się ośrodkiem kumulacji ludno- ści żydowskiej z terenu całej Polski. Żydzi z getta, trzymani w ryzach przez swoją własną policję, nad którą sprawował kontrolę nieszczęsny Adam Czemiaków (1880-1942), przez dwa lata zmuszani byli do pracy na rzecz Wehrmachtu na warunkach więźniów obozu koncentracyjnego. Główne deportacje do Treblinki i Oświęcimia nastąpiły w lipcu 1942 roku i po powstaniu w getcie, w kwietniu 1943 roku. Od tego czasu getta używano jako głównego miejsca egzekucji wy- konywanych przez gestapo. W roku 1943 masowe rozstrzeliwania były już na po- rządku dziennym wśród ogółu ludności. Inflacja przekraczająca 300% pozbawiała zarobki wszelkiej wartości, a racjonowanie i braki żywności sprawiały, że przecięt- na dieta utrzymywała się na granicy minimum biologicznego. Najpowszechniejszą formą oporu był sabotaż gospodarczy, celowe zaniżanie produkcji oraz środki ad- ministracyjne - na przykład druk fałszywych kart zaopatrzeniowych wydawanych przez Urząd Miejski, a także pracowicie skonstruowany czarny rynek oraz - w co- raz większym stopniu - opór zbrojny. 27 października 1943 roku gubernator Frank otwarcie oskarżył Warszawę o nieszczęścia dotykające jego Generalną Gubernię. „Stan bezpieczeństwa, a zwłaszcza w Warszawie, jest powodem wielkiej troski", oświadczył. „W Warszawie znajduje się centrala narodowego ruchu oporu, w in- nych okręgach utrzymują się tylko oddziały podrzędne"6. 6 Dziennik Hansa Franka, wyd. S. Piotrowski, Warszawa 1956, s. 505. 904 XX. Golgota. Polska w okresie drugiej wojny światowej (1939-1945) Po niemieckiej stronie linii demarkacyjnej byłe tereny polskie podzielono na dwie części. Tereny północne i zachodnie wcielono bezpośrednio do Rzeszy. W tamtym czasie nazywano je ziemiami „Nowej Rzeszy" - w odróżnieniu od „Sta- rej Rzeszy" sprzed 1937 roku. Z bardziej rozległych terenów położonych central- nie i na południu utworzono odrębną Generalną Gubernię. (Patrz Mapa 15). Ani na terenie Rzeszy, ani też poza nią ludności polskiej nie przysługiwała żadna ochrona prawna