Ostatecznie dla należycie zorganizowanego umysłu śmierć to tylko początek nowej wielkiej przygody.
Cyryla i Meto-dego. Drug¹ co do wielkoœci jest bibl. w P³owdiw, za³. w 1881 i podniesiona do rangi regionalnej bibl. narodowej dla wschodniej czêœci B. Z uniwersyteckich najstarsza jest Biblioteka Uniwersytecka w Sofii, otwarta wraz z uniwersytetem w 1888. Po drugiej wojnie œwiatowej rozwinê³a szerok¹ dzia³alnoœæ Centralna Biblioteka Bu³garskiej Akademii Nauk, funkcjonuj¹ca na prawach instytutu naukowego. Bibliotekarstwo powszechne wywodzi siê w B. z tzw. czytelñ ludowych, zak³adanych przez ró¿ne zrzeszenia spo³eczne ju¿ od 1856. Przechodz¹c przez ró¿ne fazy rozwoju w zale¿noœci od panuj¹cego ustroju, zosta³y one ostatecznie zorganizowane po 1945, otrzymuj¹c centralne kierownictwo, fundusze pañstwowe i pomoc metodyczn¹ bibl. naukowych. Obecnie na terenie kraju dzia³a 450 czytelñ ludowych. Odgrywaj¹ one powa¿n¹ rolê w ¿yciu kulturalnym B. H. Cirliæ: Bibliotekarstwo bu³garskie. „Zeszyty Przek³adów B.N." 1958 nr 3 (4). Dokumentacja. Rozwój nowoczesnych form dokumentacji datuje siê od 1958, kiedy zosta³ utworzony Dzia³ Informacji i Dokumentacji Naukowo-Technicznej przy Centralnej Bibliotece Bu³garskiej Akademii Nauk, przekszta³cony w 1959 na Centrum Informacji i Dokumentacji Naukowo-Technicznej (Centr za Nauczna i Tiechniczeska Informacija i Dokumentacija), podleg³e Bu³garskiej Akademii Nauk i Komitetowi Postêpu Technicznego. By³ to pierwszy wiêkszy oœrodek (od 1959 cz³onek krajowy FID), w którym koncentrowa³o siê zarówno opracowywanie, jak i rozpowszechnianie ró¿nych materia³ów dokumentacyjnych, m. in. publikowanie biuletynów informuj¹cych o piœ- 355 356 BU£GARIA miennictwie zagranicznym oraz bibliogr. analitycznej dla zagranicy. W 1962 oœrodek uleg³ reorganizacji, a na jego miejsce powsta³ Centralny Instytut Informacji Naukowo-Technicznej (Centralen Institut po Nauczno-Techniczeska Informacija — CINTI), podporz¹dkowany Komitetom Nauki i Postêpu Technicznego. CINTI wydaje przegl¹dy piœmiennictwa zagranicznego z dziedziny techniki, kwartaln¹ bibliogr. analityczn¹ technicznego piœmiennictwa bu³g. w j. ros. i niem., bibliogr. zakoñczonych prac naukowych oraz wiele innych publikacji informacyjnych; prowadzi równie¿ szkolenie dokumentalistów (kursy i seminaria). W sieci oœrodków informacji, koordynowanych przez CINTI, by³o w 1964: 30 oœrodków przy instytutach naukowych i biurach konstrukcyjnych oraz 90 oddzia³ów informacji przy wy¿szych uczelniach technicznych i zak³adach przemys³owych. W 1962 utworzono Oœrodek Informacji Naukowej i Dokumentacji przy Bu³garskiej Akademii Nauk, który wydaje bibliogr. analityczn¹ dla zagranicy w dziedzinie nauk œcis³ych i humanistycznych (w 15 seriach; ka¿da w j. ros. i w jednym lub dwu j. zachodnioeuropejskich) oraz wyka2y prac naukowych Akademii Nauk, prowadzi dzia³alnoœæ przek³adow¹ i in. W 1962 powsta³ tak¿e Centralny Oœrodek Informacji i Dokumentacji dla Nauk Rolniczych przy Bu³garskiej Akademii Nauk Rolniczych, który publikuje liczne bibliogr., m. in. kwartaln¹ bibliogr. analityczn¹ dla zagranicy. Projektuje siê utworzenie podobnego centralnego oœrodka dla nauk medycznych przy Ministerstwie Zdrowia. Dla systemu informacji w B. charakterystyczne s¹: decentralizacja informacji dla poszczególnych dziedzin oraz centralne kierownictwo metodyczne, koordynacja i kontrola dzia³alnoœci oœrodków. W zwi¹zku z tym planuje siê powo³anie Pañstwowej Rady Koordynacyjnej w zakresie dzia³alnoœci informacyjnej i dokumentacyjnej. L.W. Malew: Razwitije nauczno-tkchniczeskoj informacii i dokumientacii w N.R. Bolgarija. „Nauczno-Tiechn. Inf." 1965 nr 2. Drukarstwo. W wyniku d³ugotrwa³ej niewoli tur. drukarstwo bu³g. rozwinê³o siê bardzo póŸno (XVIII w.). Pierwsze nieliczne druki bu³g., t³oczone *cyrylic¹, ukaza³y siê w Targowiszcie (Trgowist) na Wo³oszczyŸnie (*Ru-munia — drukarstwo) i w monastyrze Graczanica w Serbii (*Jugos³awia —¦ drukarstwo). W XVII w. dzie³a bu³g. t³oczy³a we W³oszech (R2ym) Drukarnia Kongregacji Propagandy Wiary (*Tipografia delia Congregazione di Propaganda Fide). Wyró¿ni³ siê tam Piotr Bogan Baszew — uczony bu³g., sprowadzony do drukarni w 1630 przez typografa Kongregacji Rafa³a Levkowicia; wyda³ on m. in. pierwszy zabytek nowobu³g. literatury pt. Aha-gar. Od XVII w. dla B. drukowa³o siê nadto na Wêgrzech (Buda), na Wo³oszczyŸnie (D³ugopole, Gowor, Rymnik, Targowiszt), w Siedmiogrodzie (Braszow), w Mo³dawii (Jassy), w Serbii, Rosji, Austrii i w Niemczech, a tak¿e w Ma³ej Azji. Dopiero w drugiej po³. XVIII w. zaczê³a dzia³aæ w kraju (w klasztorze Ri³a) typografia, która by³a pierwszym bu³g. zak³adem graficznym, funkcjonuj¹cym mniej wiêcej do po³. XIX w. Uczy³ siê w niej sztuki drukarskiej Nikola Karastojanow, za³o¿yciel pierwszej narodowej drukarni tajnej w Samokowie (1835), w 1847 zalegalizowanej przez w³adze tur. Jeszcze za czasów tur. powsta³o w P³owdiwie wydawnictwo Christo Danowa, krzewi¹ce oœwiatê w duchu narodowym, w 1869 w Braile zosta³o za³. Bu³garskie Tow. Literackie (w 1911 przekszta³cone w Bu³garsk¹ Akademiê Nauk). Rok 1878, który przyniós³ wyzwolenie narodowe, zapocz¹tkowa³ równie¿ nowy etap w dziejach drukarstwa, rozwijaj¹cego siê odt¹d znacznie szybciej. Liczba dzie³, których w pocz. niepodleg³oœci •wydawano ok. 200 rocznie, w 1. 1886-1889 wzros³a do ok. 800, zaœ w 1918 do 2000. Podobnie wzrasta³a liczba czasop., których w drugiej po³. stulecia (do 1894) ukazywa³o siê 550, a po pierwszej wojnie œwiatowej tysi¹c. Czasop. bu³g. wychodzi³y te¿ za granic¹: w Lipsku (1846), Stambule (1848) i Smyrnie (1884). Okres miêdzywojenny nie przyniós³ wiêkszych zmian w rozwoju drukarstwa. Dopiero po 1945 upañstwowiono istniej¹ce w kraju ma³e drukarenki i przyst¹piono do budowy nowych, wiêkszych kombinatów, z których najpowa¿niejsze znajduj¹ siê w Sofii. S¹ to: Pañstwowy Poligraficzny Kombinat „Di-miter B³agojew", Drukarnia Pañstwowa „Georgi Dimi-trow", Drukarnia Pañstwowa „Detszo Stefanów", Pañstwowa Chromolitografia „Ba³kan", Drukarnia Wydawnictwa Wojskowego, Drukarnia Pañstwowa „Narodna Prosweta", Drukarnia Bu³garskiej Akademii Nauk, Drukarnia Rady Frontu Narodowego, Drukarnia Pañstwowa „9 Wrzeœnia" oraz drukarnia specjalizuj¹ca siê w wydawnictwach muzycznych przy wydawnictwie „Nauka i Iskustwo". Ma³e drukarnie, nie posiadaj¹ce wiêcej ni¿ dwa linotypy, znajduj¹ siê równie¿ w wiêkszych prowincjonalnych oœrodkach miejskich, jak Warna, Burgas i w wielu innych. P